دکتر معصومه گودرزی

دکتری: دکتری تاریخ محلی دانشگاه اصفهان
کارشناسی ارشد: دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۰
کارشناسی: دانشگاه اصفهان، ۱۳۸۸

قصه مدرسه دوشیزگان(بهشت‌آئین)

قصه مدرسه دوشیزگان(بهشت‌آئین) <br> پیش از تاسیس مدرسه به شیوه امروزی در ایران تحصیل علم منحصر به مدرسه طلاب دینی و مکتب‌خانه‌ها بود. پس از آشنایی ایرانیان با تمدن جدید و احساس نیاز به پیشرفت، آموزش علوم به سبک جدید مورد توجه بیشتری قرار گرفت و این امر پیامدهایی داشت. از جمله این پیامدها اجازه تأسیس مدارس به میسیون‌های مذهبی بود که نخستین مدارس به سبک غربی را مبلغان فرانسوی در زمان محمدشاه در ایران احداث نمودند.
پیش از تاسیس مدرسه به شیوه امروزی در ایران تحصیل علم منحصر به مدرسه طلاب دینی و مکتب‌خانه‌ها بود. پس از آشنایی ایرانیان با تمدن جدید و احساس نیاز به پیشرفت، آموزش علوم به سبک جدید مورد توجه بیشتری قرار گرفت و این امر پیامدهایی داشت. از جمله این پیامدها اجازه تأسیس مدارس به میسیون‌های مذهبی بود که نخستین مدارس به سبک غربی را مبلغان فرانسوی در زمان محمدشاه در ایران احداث نمودند. از دیگر گروه‌های مبلغان مذهبی که اجازه تأسیس مدرسه در ایران یافتند، هیئت مرسلین انگلیس بود. این هیئت اجازه تأسیس دو مدرسه در اصفهان(پسرانه و دخترانه)، یک مدرسه در یزد و یک مدرسه در کرمان را به‌ دست آورد. یکی از این مدارس، مدرسه بهشت‌آئین بود که در سال‌1279ش/ 1900م در زمان حکومت مظفرالدین شاه قاجار در شهر اصفهان تأسیس شد. در ابتدا این مدرسه با نام مدرسه دوشیزگان در خیابان عباس‌آباد جنب کلیسای حضرت لوقا (بیمارستان عیسی‌بن‌مریم فعلی) احداث گردید. پس از این که مدرسه با اقبال عمومی مواجه شد به باغ وسیعی متعلق به وزیر زاده بین خیابان شیخ‌بهایی و طالقانی انتقال یافت. سپس به دلایلی مدرسه به ساختمان بزرگتری در بازارچه کازرونی تغییر مکان داده شد. در تمام این مدت مدیریت مدرسه بر عهده خانم «استوارت» بود. برنامه‌های آموزشی مدرسه نیز بر اساس برنامه مدارس انگلیسی پایه‌ریزی شده بود. زبان اول، انگلیسی بود و دروسی همچون: جغرافیا، ریاضی، علوم و تاریخ نیز به این زبان تدریس می‌شد و آموزش زبان فارسی تنها 4 ساعت در هفته به عنوان زبان دوم ارائه می‌گشت. همچنین آموزش کتاب مقدس انجیل، جزو دروس دانش‌آموزان بود. البته حضور دانش‌آموزان مسلمان برای یادگیری انجیل مقدس الزامی نبود.
با استناد به کارنامه دانش‌آموزان سابق دبیرستان بهشت‌آئین، از بدو تأسیس مدرسه تا سال 1306 ش/1927م کلیه مدیران و معلمان مدرسه از اتباع انگلیس تشکیل شده بودند. در سال 1306 ش /1927م خانم جوانی به نام میس «آیدین» که مادر وی ایرلندی و پدرش ارمنی بود، به جمع معلمین مدرسه پیوست. وی پیش از این به مدت دو سال در مدرسه میسیونری کرمان، به‌ کار اشتغال داشت. آشنایی میس‌آیدین با فرهنگ ایرانی و تسلط به زبان فارسی در توسعه مدرسه تأثیر بسزایی داشت. حسن فعالیت و پشتکار میس‌آیدین سبب شد وی پس از مدت کوتاهی به مدیریت مدرسه دوشیزگان برگزیده شود. میس آیدین در سال‌1307ش/1928م موفق شد باغی به وسعت تقریبی 20 جریب در شمال مدرسه اسقفی کالج (دبیرستان ادب) برای احداث مدرسه دوشیزگان فراهم ‌نماید. این باغ از بانو جهانبانی دختر سردار اعظم شاهزاده سرتیپ امان‌الله میرزا خریداری ‌شد و نقشه ساختمان توسط دکتر کار، پزشک بیمارستان مرسلین که مهندس نیز بود ترسیم و آماده گشت. از آن‌ جایی که این مدرسه در مکانی تاریخی مربوط به عهد صفویه بنا گردید، نام بهشت‌آئین برای این مدرسه برگزیده شد. تا پیش از سال‌ ‌1306ش/ 1927م زبان اول مدرسه، زبان انگلیسی بود و تنها چهار ساعت در هفته زبان فارسی تدریس می‌گشت. اما به دنبال تغییری که پس از سال‌1306ش/1927م در شیوه آموزش مدرسه به وجود آمد، مقرر گردید تمام دروس علمی به زبان فارسی تدریس شود و زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم تدریس گردد. در زمان مدیریت میس‌آیدین فعالیت‌های خارج از برنامه درسی از جمله، پیشاهنگی، ورزش، نقاشی، کتابداری و روزنامه‌نگاری در مدرسه بهشت آئین از اهمیت بالایی برخوردار بود.
در قسمت جنوب شرقی مدرسه، خانه‌ای متعلق به میرزا حسین امین‌التجار بود که توسط میس‌آیدین برای سکونت و ایجاد مرکز شبانه‌روزی اجاره شد. دانش‌آموزان که از نقاط دور برای تحصیل به این مدرسه می‌آمدند در آن‌جا اقامت می‌کردند. این شبانه‌روزی،«‌هاستل» نامگذاری شد. عده‌ای از دانش‌آموزان این مدرسه را اقلیت‌های مذهبی (ارمنی- یهودی) تشکیل می‌دادند. دانش‌آموزان ارمنی به علت مسافت زیاد تا مدرسه و کمبود وسایل نقلیه از دوچرخه جهت تردد استفاده می‌کردند. در مدرسه، معلمی مخصوص آموزش دوچرخه‌سواری به نام «مری ایزاک» حضور داشت. مری ایزاک، فارغ‌التحصیل دانشگاه کمبریج در سال 1317ش/1938م به عنوان مدرس زبان انگلیسی و همچنین رئیس دایره شبانه‌روزی دبیرستان دخترانه‌ی بهشت‌آیین مشغول به‌ کار شد. وی پس از مدتی مدرسه رحمت‌آیین را تأسیس نمود. مری ایزاک اولین دوشیزه‌ای بود که در خیابان‌های شهر اصفهان دوچرخه‌سواری کرد.
در دوره حکومت پهلوی اول کلیه مراکز آموزشی خارجی تحت کنترل و مدیریت اتباع بیگانه بودند. اما به دنبال تصمیم وزارت فرهنگ و معارف در‌ 28/9/ 1319ش برابر با 19 دسامبر‌1940م مدارس خارجی به تملک دولت ایران در آمدند. بنابراین چهار مدرسه مرسلین انگلیس شامل دبیرستان ادب، دبیرستان بهشت‌آئین، مهرآئین یزد و مدرسه کرمان به مبلغ 20 هزار لیره استرلینگ معادل چهارصد وبیست و پنج هزار ریال توسط دولت ایران از اسقف «ویلیام جیمز تامسن » رئیس سابق دبیرستان ادب و رئیس میسیون مرسلین انگلیس خریداری شد. دبیرستان ادب بلافاصله به مدیر ایرانی منصور منصوری سپرده شد. ولی با موافقت اداره فرهنگ، میس آیدین با توجه به حسن کار و داشتن تابعیت ایران به فعالیت خود در مدرسه بهشت آیین ادامه داد. در سال 1331ش‌/1952م پس از ملی شدن صنعت نفت و کوتاه شدن دست کارگزاران انگلیسی از شرکت نفت، این مبارزه به ادارات دیگر هم سرایت کرد و اداره فرهنگ، میس‌آیدین را از مدیریت مدرسه برکنارکرد. با عزل میس‌آیدین ترکیب دانش‌آموزی مدرسه نیز تغییرکرد و داوطلبان تحصیل در مدارس خارجی به مدرسه رودابه که تحت نظر فرانسوی‌ها اداره می‌شد، مراجعه نمودند.
منابع:
دلیل، پروین، صدیقه ذره بینی، عفیفه میرعمادی( 1380): یادنامه بهشت‌آئین، اصفهان، ناشر اداره کل آموزش و پرورش.
عبدی، عیسی(1381): اسنادی از مدارس ایرانی در خارج و مدارس خارجی در ایران(1301-1317)، تهران، مرکز اسناد ریاست جمهوری.
معتمدی، اسفندیار(1386): اصفهان،مدارس نوین و مفاخر‌ آن، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
+ چهارشنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۸ ساعت ۰۹:۳۲
نظر شما
نام:
ایمیل : * نمایش داده نمی‌شود
نظر شما: