دکتر معصومه گودرزی

دکتری: دکتری تاریخ محلی دانشگاه اصفهان
کارشناسی ارشد: دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۰
کارشناسی: دانشگاه اصفهان، ۱۳۸۸

اهمیت تاریخنگاری

اهمیت تاریخنگاری تاریخ نگاری به عنوان یکی از ابعاد و مظاهر فرهنگ و تمدن حائز اهمیت بسیار است، زیرا شناخت و دریافت وجوه مختلف هر فرهنگ و تمدنی، بدون بررسی تاریخ انواع هنرها و دانشهایی که در آن تمدن ظهور کرده یا تکامل یافته ممکن نخواهد بود.
پیوست‌ها
اهمیت تاریخ نگاری
تاریخ نگاری به عنوان یکی از ابعاد و مظاهر فرهنگ و تمدن حائز اهمیت بسیار است، زیرا شناخت و دریافت وجوه مختلف هر فرهنگ و تمدنی، بدون بررسی تاریخ انواع هنرها و دانشهایی که در آن تمدن ظهور کرده یا تکامل یافته ممکن نخواهد بود. مطالعه سیر تاریخ نگاری یعنی شناخت زمینه ها، انگیزه ها، مواد، دیدگاهها، انواع شیوه های تاریخ نگاری ،آثار و منابع تاریخی، مورخان و علاقمندان به تاریخ را قادر می سازد تا به درک دقیقتری از تاریخ دست یابند و با اعتماد ، اطمینان بیشتر به نقد و سنجش اخبار و منابع تاریخی بپردازد.
در تمدن ایرانی – اسلامی تاریخنگاری دامنه ای گسترده دارد و از نظر زمانی دوره ای طولانی را در برمی گیرد، تاریخ نگاری از رشته هایی است که در عصر انحطاط نیز دچار رکود و سستی نشد(کاهن، 1370: 89) . تاریخنگاری برخلاف اغلب دانشها همچنان تداوم یافت، دسته ای از مهمترین تواریخ عمومی، دودمانی، محلی، طبقات و انواع دیگر آن در همین عصر نوشته شد. از نظر مضنون نیز تاریخ نگاری اسلامی و ایرانی غیر از تاریخ سیاسی، حوزه وسیعی مشتمل بر تاریخ علوم ، اخبار و احوال دانشمندان رشته های مختلف از محدثان، فقیهان، ادیبان تا پزشکان و فیلسوفان را در برمی گیرد. در واقع باید گفت مورخان مسلمان، چنان فراخ دامن گرفته اند که توانسته اند بیشر جنبه های فرهنگی را در حوزه آن مورد مطالعه قرار دهند و آثار بسیاری درباره تاریخ دانشها ،اخبار دانشمندان گوناگون پدید آورند و ما را قادر سازند که امروز درباره مظاهر و جنبه های مختلف فرهنگ و تمدن، خاصه تاریخ نگاری به معنای عام سخن گوییم.
در واقع پژوهش در باب تاریخ نگاری نه تنها برای شناخت روشها و آرای تاریخی مورخان هم دوره ضروری می نماید بلکه برای بررسی نقادانه منابع تاریخی و مورخان همان دوره نیز لازم است. از همین رو  می توان ادعای تجدید نظر و حتی بازنویسی بسیاری از موضوعات تاریخی که تاکنون مورد قبول بوده یا پژوهشی عمیق و دقیق درباره آن صورت نگرفته، ضروری است.
هرجند ارائه طرحی جامع از تاریخنگاری، دیدگاهها و روشهای مورخان و تشخیص و تحدید مکاتب تاریخنگاری خالی از دشواریهایی نیست،با این همه بدون چنین پژوهشی بی گمان نمی توان منابع را بدرستی ارزیابی کرد، روایتش را به محک نقد زد، داستان را از تاریخ یازشناخت، انگیزه های تدوین تاریخی را دریافت و وجهه نظرهای مورخان را درک کرد، نیز نمی توان تاثیر عواملی چون دین و فرقه گرایی مذهبی و گرایش های قبیله ای و قومی و سیاست و تحولات اجتماعی را که خود عین تاریخ اند در تاریخ نگاری نشان داد و از تکامل آن و معیارهایی که مورخان برای ضبط و نقل تاریخ وضع کرده اند، سخن راند و بالاخره حدود و حوزه تاریخ را که مورخان مسلمان به درستی از وقایع نویسی به مخزن تجارب سیاسی و فرهنگی اش بدل کرده اند تعیین کرد. در مجموع آثار فرهنگی ملل اسلامی، تاریخ نگاری عرب و تاریخ نگاری فارسی و ترکی جایگاهی ویژه و در عین حال خلاف معمول دارد. خلاف معمول از جهت حجم و از جهت کیفیت، خلاف معمول از این نظر که در طی دوره هایی که دیگر شاخه های علوم، سیر نزولی را می پیمودند، این رشته پابرجا بود. و بالاخره، به این دلیل که این رشته نسبتا به صورت یکسان در مناطق مختلف وجود داشته است. در هر حال، این رشته از اهمیتی خاص نیز برخوردار بوده است؛ معهذا، رشته تاریخ نگاری، در تقسیم بندی و سنتی علوم مذهبی و غیر مذهبی به این سبب که میراث عهد باستان بوده، مقامی کسب نکرده و در عمل در میان علوم الزاما به عنوان شاخه غیر علمی محسوب می شده است. به همین دلیل است که می بینیم تعداد کمی از مورخان این زحمت را قبول کرده اند و یا در قید این بوده اند که اهداف و روش های خود را برای ما توضیح بدهند، و حتی همان تعدادی هم که رسالاتی را به این رشته اختصاص دادند، کارشان کمتر قانع کننده به نظر می رسد. در این گونه رسالات، هدف از تاریخ، بیشتر ارائه پندها و نصایحی همراه با مثال های تاریخی برای امیرزادگان بوده است که چه کاری را انجام دهند و چه کاری را انجام ندهند؛ و یقینا این کار، فقط بخش کوچکی از تاریخ نگاری واقعی را شامل می شود.
در مجموع این موضوع را نباید انکار کرد که تاریخ نگاری، یکی از طرقی است که با وجود آن می توان خواه از جامعه اسلامی به طور کلی و یا از گروه های گوناگون منطقه ای یا اجتماعی، اطلاع حاصل کرد.
+ یکشنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۲۳:۴۰
نظر شما
نام:
ایمیل : * نمایش داده نمی‌شود
نظر شما: