این پاورپوینت به بررسی و تحلیل کارکردهای ترافیک و نظام خیابان کشی و تأثیر آن بر محلات شهری می پردازد که به عنوان یکی از موضوعات تخصصی در حوزه تاریخ محلی به این مبحث پرداخته میشود و در تفسیر این پاورپوینت به مطالب زیر می توان اشاره نمود.
- اهمیت پژوهشهای محلی در هویت شهری
در بررسی تاریخ یک شهر موضوعات متنوعی مانند اینکه چه مردمی از کجا و چگونه به شهرها آمده‌اند، چگونگی نیروی انسانی، نژاد، امورات دینی، اشتغالات فکری، اماکن، تفریحات، عوارض و مالیات، مؤسسات تمدنی، پیشرفتهای زندگی بشر همه در محلی به نام تاریخ شهری شکل می‌گیرد که تاریخ محلی ارتباطی نزدیک دارد. تاریخ محلی هر شهر حرف حوادث بزرگ در یک شهر نیست بلکه کوچکترین زوایای شهری را نیز در برمی‌گیرد که تعاملات بین انسان و محیط، انسان با انسان را مورد بحث قرار می‌دهد.
2- در این قسمت به سه عنصر اساسی در زمینة دگرگونیهای اجتماعی اصفهان در گذر زمان پرداخته می شود. ساختار شهری، محله ها و جمعیت . توجه به دو عنصر اولی در واقع ترسیم کننده ساخت شهری هستند. به بیان دیگر ملموس ترین جنبه قابل رویت تغییرات در برهه های مختلف زمانی همانا منظر رو به رشد و گسترش شهری است. گسترش شهر در واقع توسعه ساخت شهری و تکثیر محله ها و مناطق می باشد. از سوی دیگر توزیع و ترکیب جمعیت در ساخت شهری مناطق در طول دوره های زمانی و مقایسه آنها با یکدیگر می تواند محسوس­تر از هرگونه دگرگونی باشد. پرداختن به جنبه های عملی مفاهیمی مانند گسترش خود به خود در بردارنده ی فهم چگونگی تغییرات است.
3- توجه به نوسازی شهر بویژه از حیث تسهیل رفت و آمد درون شهری و برون شهری باعث تولید کار روزافزونی شد. بیشتر مهاجرین در چنین عملیاتی بکار گرفته می شدند. چنین سیاستی خواسته یا ناخواسته روند رشد رو به تزایدی در شهرسازی ایجاد کرد که نتایج قاطع آن بویژه در دورة بعد و پس از دهة چهل در دگرگونی سیمای شهر قابل توجه است. ایجاد خیابانهای خوش(طالقانی) احمدآباد، حافظ، سپه، شیخ بهایی، عباس آباد و چهارباغ نو (پایین) از این گروه ساخت و سازهای زیر بنایی شهر بود.
تصمیم دیگری که مدیریت شهراصفهان درسال1310 گرفت، آن بود که برای نجات سی و سه پل و پل خواجو بار سنگین کامیون های گذری را بر دوش پل مارنان بگذارد؛پلی که به واسطه ی احداث خیابان های نظر و شاهپور و قرارگرفتن گاراژهای شهر درخیابان اخیر، بیش از همه مناسب پذیرفتن این مسئولیت به نظر می رسید.
سرانجام در تیر1312 در شرایطی که خیابان صائب کنونی احداث شده، و این به معنای بازشدن راهی از خیابان شاهپور به پل مارنان بود،عبور ومرور کامیون های سنگین منحصربه همین پل گردید و از پل های دیگر ممنوع اعلام شد
از نتایج فوری خیابان کشی های جدید آغاز تمرکز زدایی از محوریت اقتصادی بازارهای شهر بود. بهر حال دو سمت خیابانهای اصلی زمینة مساعدی برای بوجودآمدن اصناف جدید شد. ضمن اینکه چنین تغییراتی ناگزیر هستة سنتی شهر را تغییر داد و دیگر خیابانها و کوچه های وسیع و موتور رو بود که طرفدار پیدا می کرد. اگرچه در این زمینه مخالفتهایی بروز می یافت اما روزنامه های شهر در هم سویی با مدل جدید شهرسازی احتجاج می کردند. برای مثال در سال 1320ش. که پایه های اولیة خیابان عبدالرزاق و هاتف ریخته می شد، روزنامه اخگر این مسئله را این طور بیان کرد که"محلة جوباره بواسطة تنگ بودن کوچه ها و گذرگاههای آن همواره محل شیوع حصبه و سایر بیماریهای عفونی و سرایت آن به دیگر نقاط شهراست و می توانست در کاهش میزان شیوع این بیماریها موثر باشد" اهمیت دارد.
هم زمان با آغاز دوران معاصر( اوایل قرن حاضر)حضور اتومبیل در اصفهان و خیابان کشی هایی چون عبدالرزاق، تخریب بافت های تاریخی و خانه های سنتی شدت گرفت.به گونه ای که درجریان خیابان عبدالرزاق نزدیک به 200 خانه ی ارزشمند تاریخی تخریب شدند. تغییر شیوه ی معیشت از شکل سنتی به مدرن و نوگرایی جامعه در دوره ی پهلوی دوم،مهاجرت ساکنان اصلی و بومی خانه های تاریخی به بخش نو تاسیس شهر،شدت گرفت و تعدادی دیگراز خانه ها از ساکنان اصلی خود خالی شدند.
در سالهای 1341-1320 ه.ش تغییر مرکزیت مبادله کالا از بازار به خیابانهای نو بنیاد بود.
چیزی که اتفاق افتاد فرهنگ بازار به خیابانها صادر شد و فرهنگ مدرن نیز در بازار راه یافت. چنانکه بویژه در بازار وجود کالاهای نو و سنتی در کنار هم آغاز شد و اصناف متعدد و فعال بازار نیز رفته رفته از بازار مهاجرت کرده و در قطب های صنعتی و خدماتی خارج از بازار جایابی شدند.
از سوی دیگر با چرخش حیات اقتصادی و اجتماعی در راستای صنعتی شدن با افول هر چه بیشتر صنایع سنتی و ظهور حرفه ها و شغل های متفاوت بافت سنتی شهر رو به دگرگونی نهاد.
رضاشاه ساختار شهری را دستکاری کرد بی آنکه به ساختار اجتماعی دست بزند . در واقع او تنها از روند اوضاع بین المللی در آن زمان پیروی می کرد.
4- افول و ظهور صنایع و حرفه­ها
خارج از دایرة صنایع مربوط به بافندگی و نساجی برخی حرف و اصناف قدیم و غیرهمسو با تغییرات مدرن نیز دچار رکود و بیکاری شدند. دو فهرست معتبر از اصناف و صاحبان اصفهان چشم انداز آنها را در ورود به دورة مورد بحث نشان می دهد. فهرست میرزا حسین خان تحویلدار و میر سیدعلی جناب در این راستا بسیار قابل تأمل است. این دو فهرست یکدیگر را در زمینه آمار حرف و اصناف کامل کرده و حدود دویست و سی مورد ذکر می شود. بسیاری از این حرفه ها با نوع معیشت پیش صنعتی ارتباط دارد. گذار وضع شهری اصفهان به مرحله صنعتی، در واقع نشان از بی رونقی برخی حرفه داشت. این البته چیزی نبود که تحمیل شده باشد. بلکه اقتضای فضای تاریخی زمان بود. برای مثال با کم شدن دامنه کشاورزی داخل شهر و آمدن اتومبیل رفته رفته حرفه های مربوط مثل نعلبدی و علاف در سطح شهر افول کردند وگاراژ داری شایع شد. تحقیقات نشان می دهد که در اصفهان این دوره بیش از نود مورد حرفه و صنعت بومی از بین می روند و یا راه افول در پیش گرفتند. بنابراین موج مردمی تغییر اجتماعی در اصفهان موجب اضمحلال حرفه های سنتی در سطح شهر و بوجودآمدن حرفه های نو و متنوع شد.