در میان حمام هایی عمومی که تبدیل به موزه شده اند، حمام «مهدی قلی بیک» در جوار حرم امام رضا (ع) در مشهد نمونه کاملی از حمام های عمومی است که تقریباً تمام تشکیلات حمام سالم مانده است از جمله گلخن حمام که به صورت زیبایی بازسازی شده است. (حمام علی قلی آقا در اصفهان این مزیت را ندارد)گلخن یا تون محوطه ای بود در پشت خزینه که راهرویی داشت که درست در زیر خزانه قرار می گرفت. تون‌تاب ابتدا هیزم یا پهن را در محلی آتش زده و سرخ می کرد تا دود آن خارج شده و سپس ظرف محتوی ذغال را درست در زیر سینی های فلزی خزانه قرار می داد تا حرارت آن، سینی و سپس آب خزانه را گرم نماید. از سوی دیگر کانال های داخلی کف حمام نیز به تون راه داشت تا گرما به کف حمام منتقل شده و در سراسر آنجا پخش شود. برای بررسی این وضع اگر به مشهد مشرف شدید به این حمام که اکنون موزه مردم شناسی شده است سربزنید. اما خبری که در اینجا مربوط به سال 1308 می خوانیم آن که شکافی از تون یا گلخن به داخل محوطه حمام در یکی از حمام های جویباره ایجاد شده و حادثه آفریده بود. نکته دیگر آن که حمام ها هیچ پنچره ای از دیوارها نداشتند و برای هدر نرفتن انرژی همیشه اندکی پایین تر از سطح زمین ساخته می شدند. دریچه های نور هم در سقف قرار داشت. متن خبر و پی آمدهای بعد از آن را بخوانید:
واقعه عجیب
چند روز قبل در یکی از سه حمام محله جویباره اتفاقی رخ داده است که جای دارد اداره بلدیه با بذل توجه بیشتری به مسأله حمام‌های شهری بکند. در موقعی که قریب به سیصد نفر از زنان کلیمی در حمام مزبور مشغول شست و شو بوده اند، در اثر غفلت و بلکه حماقتی که شخص حمامی کرده بوده است، از تون حمام رخنه ای به داخل آن پیدا شده و دود غلیظی در فاصله خیلی کمی سراسر فضای حمام را می‌گیرد. و به طوری که پرده ضخیمی در مقابل چشمان زنان بدبخت گرفته و آنها را از قوه دید و حرکت ساقط می‌سازد. و فقط یک نفری که نزدیک درب حمام نشسته بوده است، قادر بر فرار شده، تنها با همان لنگی که بر کمر داشته، لخت و عور از حمام به خارج دویده و بنای جیغ و فریاد را گذارده، عابرین و اهالی محله را میطلبد. دود به طوری فضای حمام را اشغال کرده بوده است، که احدی نمی‌توانسته است داخل گرمخانه شده و زنان بدبخت را نجات بدهد. بالاخره بنا بر تصویب مسیو ناسی، رئیس محترم مدرسه آلیانس، طاق خزانه را خراب می‌کنند و به این وسیله دود را خارج نموده و زنان بدبخت را به بعضی به کلی به حالت اغماء افتاده و بعضی هم دم مرگ بوده اند، نجات می‌دهند. در اثر این واقعه حضرات کلیمی عده ای از حساسین خود را انتخاب کرده و تشکیل کمیسیونی برای اصلاح حمام‌های مجله جویباره داده اند و اعضای کمیسیون مذکور اینک تصمیم گرفته اند که هر سه حمام محله خود را مبدل به حمام دوش نمایند و از قرار مذکور به فوریت هم بنا و عمله فرستاده، مشغول ساختمان حمام فوق الذکر گردیده اند، ولی دو حمام دیگر را چون یک نفر کلیمی اجاره کرده است، گویا باعث مزاحمت و عدم پیشرفت نظریه اعضای کمیسیون شده و آنها را مجبور کرده است که به اداره بلدیه عرض حال داده، شکایت نمایند.
روزنامه اخگر، 20 بهمن 1308