منظور به مشارکت گذاشتن سازوکارهایی در باب و آشناسی متون متعدد و متکثر در باب تاریخ شفاهی و ‏یا تحت عنوان تاریخ شفاهی در ایران است که کمتر مورد بازخوانی، نقد و ارزیابی قرار می‌گیرند. زمانی ‏بود که کار‌های اندکی در این زمینه تولید می‌شد و خواه ناخواه اگر مورد تدقیق و نقد قرار می‌گرفت، ‏ممکن بود راه دچار بی‌رهروی گردد. اما امروز، روزانه با نشر عناوین رنگارنگی روبرو هستیم که شاید ‏فرصت مناسبی برای به محک زدن و غربالگری آنها باشد. خارج از نقد عمومی بر تاریخ شفاهی ایران؛ ‏در عدم توازن تحقیقات و عدم پرداخت اندام‌واره‌ای به موضوعاتِ هم‌عرض و همچنین فشار بیش از حد ‏بر نخبه‌گرایی عمومی در ساخت‌های مختلف، باید گفت گاه با نوشته‌هایی روبرو هستیم که اساساً خارج ‏از میدان تاریخ شفاهی بوده و در وادی دیگری قرار می‌گیرند، اما با عنوان جذاب تاریخ شفاهی عرضه ‏می‌شوند. حتی در عرصه مبانی نظری با کارهایی سخت نازل روبرو هستیم که محتویات آنها سال‌های ‏گذشته طرح و حلاجی شده و نویسنده به دلیل عدم آشنایی با ادبیات تحقیق، مطلب را نو پنداری کرده ‏است: «اینکه نمی‌دانی، دلیل بر نبود نیست». در دنباله این مطلب دسته‌بندی پیشنهادی برای مهندسی نقد در ‏تاریخ شفاهی پیشنهاد می‌شود. گو اینکه فراتر و فروتر از آن نیز در باب، نقد پیوسته مفتوح است. در ‏عین حال تمرکز نقد بر برخی مبانی اساسی تولیدات (درونی و بیرونی) می‌تواند مدار تحلیل را به فرجام ‏رساند.
به طور کلی می‌توان تولیدات تاریخ شفاهی را در دو عرصه تألیف و ترجمه دسته‌بندی کرد. تألیفات ‏به‌طور عمومی شامل کتاب یا مقالاتی هستند که برمبنای مصاحبه (موضوع یا شخص محوری) یا در ‏زمینه‌های مبانی و روش‌شناسی تاریخ شفاهی نگارش یافته‌اند. این خارج از نگارش‌هایی است که به ‏سمت «رمان‌پردازی» سیر کرده‌اند.‏
‏1.‏ نویسنده کیست؟
‏2.‏ ادبیات تحقیق به چه میزانی به نقطه صفر موضوع نزدیک شده و پیشینه موضوع را برجسته‌سازی ‏کرده است؟
‏ ‏3.‏ نوع بسته پرسشی و متن تولیدی آن (متن همراه یا بدون بسته پرسشی ) به چه میزانی در ‏کاربست گزاره‌های مفروض یا متغیر‌ها، در چه سطحی توفیق داشته‌اند؟
‏4.‏ مستندسازی متن به چه میزانی قابل اعتماد و راستی آزمایی است؟ مستندات خارج از مصاحبه ‏چقدر مؤید و موافق آن هستند؟
‏5.‏ دایره مخاطبین کدام گروه هستند؟
متون ترجمه شده در زمینه تاریخ شفاهی نیز رو به ازدیاد بوده و دارای مخاطبین خوبی است. این دست ‏از کتاب‌ها نیز در عرصه نقد قرار نگرفته و مترجمین آنها کمتر وقوفی بر سطح راستی‌آزمایی کار خود ‏دارند. و هرازگاهی جسته گریخته بنابر ذائقه شخصی یا دسترسی اتفاقی به مطلب یا تألیفی، ترجمه ‏صورت گرفته که در بیشتر موارد به طور اساسی از مرحله بالندگی و سطح علمی مورخان شفاهی ایران ‏در سطح و موقعیت نازلی قرار دارد. افزون بر این فقدان برنامه‌ریزی در زمینه ضرورت‌های ترجمه، ‏بسیاری از آثار فاخر و مرجع برون مرزی هیچگاه در دسترس قرار نمی‌گیرند. در همه حال می‌توان چند ‏محور اساسی ذیل را در نوع نقد ترجمه متون تاریخ شفاهی مد نظر داشت:‏
‏1.‏ نویسنده کیست؟ ‏
‏2.‏ سبک‌شناسی و جایگاه علمی اثر در جغرافیای زبان اصلی کجاست؟
‏3.‏ این اثر پاسخگوی کدام نیاز است؟ دایره مخاطبین چه کسانی هستند؟
‏4.‏ مترجم کیست؟ و تجربه او در عرصه تاریخ شفاهی چیست؟
‏5.‏ مطابقه ترجمه و میزان دخل و تصرف مترجم، اصطلاح‌شناسی و برابر نهادها در چه سطحی توان ‏انتقال مفاهیم را دارد؟
شایان توجه است که به ندرت تألیفات ترجمه‌ای در زمینه کار مصاحبه‌ای به زبان فارسی ترجمه شده ‏یا می‌شوند. بیشتر از این جهت است که این نوع تألیفات ضمن پیچیدگی‌های خود از علاقه‌مندان ‏کمتری برخوردار و سرو سودای جغرافیای خود را دارند.‏
دست آخر ناقد کیست؟ ‏
‏ درواقع نقد، ویرایش پس از نشر است درحالیکه ویرایش نقد پیش از نشر است.بدین صورت باید ‏گفت مؤلف و ناقد همراه می‌توانند به راستی‌آزمایی و استحکام متون تاریخ شفاهی ایران یاری رسانند. ‏یکی از راه‌کار‌های پیشنهادی این است که مجله‌ای تخصصی در این زمینه دایر و پژوهشگران در ‏زمینه نقد متون تاریخ شفاهی ورود کرده و آن را تبدیل به جریان نمایند.‏