معرفی کتاب از طبابت تا تجارت
اطلاعات ما راجع به وضعیت اصفهان در زمان جنگ جهانی اول بسیار اندک است. ما به درستی نمی دانیم در آن سال های پر مصیبت در این شهر چه خبر بوده است. شاید بخشی از اطلاعات ما برگرفته از روزنامه های آن روزگار است که صاحب این قلم در کتاب «اصفهان از انقلاب مشروطه تا جنگ جهانی اول» آنها را جمع آوری کرده است. اما کتاب ارزشمند خاطرات میرزا عبدالجواد اخوت به نام «از طبابت تا تجارت» این خلاء را تا حدودی پر کرده است. ایشان در زمان جنگ جهانی اول در اصفهان بوده و شاهد بسیاری از وقایع تلخی که گذشت. او با قلم زیبای خود به ثبت و ضبط این وقایع اقدام کرده است. حاج میرزا عبدالجواد اخوت در سال 1306ق در دوره ناصرالدین شاه در اصفهان متولد شد و در 57 سالکی در سال 1324ش در تهران در گذشت. پدر او در بازار اصفهان سقط فروشی داشت. در دوره مظفرالدین شاه به آموختن پزشکی روی آورد .او انقلاب مشروطیت را درک کرد و اطلاعاتی اندک راجع به این تحول در اصفهان را بازگویی کرده است. در زمان جنگ جهانی اول در اصفهان مطب داشت و در عین حال عضو کمیسیون حفظ الصحه یا بهداشت بود. او در دوره رضاشاه دوباره راهی بازار شد و در اصفهان و شیراز به کار تجارت پرداخت. میرزا عبدالجواد در سال 1334ق یعنی در سال پایانی جنگ جهانی اول شروع به نوشتن خاطرات خود کرد و این کار تا سال 1337ق ادامه دارد. این مقطع از تاریخ اصفهان مصادف است با قحطی، خشکسالی و مصیبت های بعد از جنگ جهانی اول که در اینجا فرصت ثبت و ضبط را یافته اند. خاطرات او در سال 1337ق که نویسنده برای طبابت به خاک بختیاری رفت به پایان می رسد. میرزا عبدالجواد آنجا که از دوران کودکی و تحصیل خود سخن می گوید و نیز زمانی که در جوار محمدحسن میرزا پزشکی می آموخت تا باز کردن مطب و حوادث محکمه یا مطب او سخنان او نیز جالب و دارای اطلاعات زیادی از زندگی اجتماعی مردم آن روزگار است. خصوصاً اطلاعاتی که او از همین منظر راجع به شیوع بیماری های مختلف در زمان بحران جنگ جهانی ارائه داده است بسیار مهم و ارزشمند می باشند.
اقدامات انگلیسی ها
دولت انگلیس ... هر جا جنس] گندم [یافت شود ، به هرقیمتی بگویند می خرد و انبار می کند و روز به روز بر قیمت او می افزاید (ص 238)
امنیت و حکومت اصفهان
امنیت به کلی از بیچاره مردم اصفهان صلب شده . ماشالله حکومت اصفهان هم به اندازه یک بچه وجود و کفایت ندارد ... روزی نبود و نیست که در اطراف شهر مال التجاره های عمده که از شهرهای خیلی دور تا اینجا، دو سه فرسخی شهر ، سالم رسانیده اند، به سرقت نرود و هر چه هم تجار و صاحبان مال پیش او رفته ، شکایت از سارقین می کردند، به وعده های زبانی دروغ وقت می گذرانید (ص239)
مرض حصبه
هنوز هم مرض حصبه برطرف نشده ولی بحمدالله قدری کمتر شده است. خلاصه ادانی و اواسط ناس یا از شدت گرسنگی و یا از مرض حصبه اتصالاً می میرند. روزی نیست که کنار کوچه ها و درب مساجد چندین نفر میت بدون صاحب دیده نشود.(ص250)
شیوع وبا
هنوز بیچاره مردم اشک چشمشمان در مصیبت تلف شدگان از قحطی تر است که گرفتار بلیه تازه و مرض جدیدی شده اند یعنی در اصفهان تازگی دارد و در اغلب شهرهای ایران مدتی بود و هست که شایع است و اسم نامبارک این بلیه مرض وبا است ... از طرف کمیسیون حفظ الصحه اعلانی منتشر شد و طریقه حفط الصحه و پیشگیری از این مرض مهلک را دستور داده بودند ولی افسوس که اغلب مردم به قدری عوام و بی فهم هستند که به این دستورات استهزا می نمایند و وقتی می گویی آب را جوشانیده صرف نمایید یا فلان غذا را نخورید تا محفوظ بمانید می گوید مگر معتقد به خدا نیستی!(ص266) کتاب از طبابت تا تجارت 330 صفحه است که یک صد صفحه آن مقدمه ارزشمند آقای مهدی نفیسی است و باقی خاطرات میرزا عبدالجواد می باشد.
نام کتاب: از تجارت تا طبابت (خاطرات یک تاجر اصفهانی)
نویسنده: حاج میرزا عبدالجواد اخوت
به کوشش مهدی نفیسی
نشر تاریخ ایران (1386)
قیمت4000 تومان