هر کتاب داستانی دارد منحصر به خودش که اگر چه بیش از محتوای کتاب ارزش ندارد، اما کم از آن هم نیست، کتاب گنجبنه آثار تاریخی اصفهان اثر دکتر لطف الله هنرفر از آن کتاب هاست که علاوه بر محتوا، داستان آن نیز شنیدنی است. این کتاب در واقع پایان نامه دکتری ایشان بود که در دانشگاه تهران در تاریخ 4 تیر 1341 از آن دفاع کردند. آن پایان نامه « الواح و کتیبه های اسلامی در آثار و ابنیه تاریخی اصفهان و نواحی اطراف آن » نام داشت و به راهنمایی سعید نفیسی به رشته تحریر در آمده بود. دکتر نفیسی در مقدمه کتاب حاضر آورده است « روزی که آقای دکتر هنرفر این کتاب را برای احراز درجه دکتری تاریخ در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران عرضه داشت، و خطابه دفاعیه خود را خواند و هیأت نظارت وی را دکتر از دانشگاه تهران شناخت، من درهمان جلسه گفتم که این کتاب بر همه رساله های دکتری که در دانشگاه تهران گذشته است، برتری دارد . زیرا رساله های دیگر همه در میان چهار دیواری و زیر سقفی، در نتیجه استخراج و استقصا از این کتاب و آن کتاب فراهم شده ... اما آقای دکتر هنرفر ، من می دانم چسان وجب به وجب ساختمان های تاریخی بی شمار اصفهان را پیموده و در برابر بدنه دیواری یا کتیبه ای ، در سرما و گرما، ساعت ها ایستاده و رازهای دل این گچها و آجرها و کاشی ها و سنگ ها را خواهی نخواهی از سینه آنها بیرون کشیده است» (گنجینه آثار تاریخی، ص سی) دکتر هنرفر در مقدمه کتاب داستان مفصل کتاب را بازگو می کند که از سال 1331 1339 به مدت هشت سال ریاست اداره باستان شناسی اصفهان را داشته است، مطالعات و تحقیقاتی درباره کتیبه ها و آثار تاریخی به انجام رسانیده بود تا زمانی که در دانشگاه تهران در درشته دکتری تاریخ قبول شد و تصمیمی گرفت همان مطالعات را گسترش داده و به عنوان تز دکتری ارائه نماید. که چنین نیز شد و با کمک کسانی مثل مصلح الدین مهدوی، و دو نفر استاد کاشی کار اصفهانی به نام محمد مصدق زاده و اسماعیل زهره، توانست تمام کتیبه های 150 اثر اصفهان و اطراف را خوانده و بازنویسی نماید. از سال 1341 که تز دکتری ارائه و پذیرفته شد، تا سال 1342 او به تکمیل کتاب مشغول بود و از سال 1342 تا شهریور 1344 انتشار اثر به صورت کتاب طول کشید.کتاب به سرمایه شخصی دکتر هنرفر در این سال به چاپ رسید و این ماده تاریخ نیز در اول کتاب از «برنا» شاعر اصفهانی به چشم می خورد که بسیار زیباست تا یکی سودای جمع سیم و زر داری به سر
نام نیکی نه زخود باقی، به جای سیم و زر
هست این تألیف بهر اهل مشرق رهنم
باشد این مجموعه بهر خلــق مغرب راهبــر
گرچه باشد اصفهان نصف جهان با این کتاب
می‌توانی یک جهـان را دید بی رنج ســـفر
خامه برنـا دو تاریخ از پی طبعش ســـرود
آن یکی با سیر شمــس و این یکی دور قمر
« دفتر گنجینه های اصفهان گردید طبع »
« گرد شد از لطف حق گنجینه های پر گهر »
1384 هـ ق 1344 هـ ش اما در سال 1350 این کتاب به عنوان کتاب سلطنتی دوباره بازچاپ گردید، دیگر کتاب هزار صفحه ای گنجینه چاپ نشد و نشد تا امروز که شنیده ام موسسه ای که امتیاز کتاب های ایشان را خریداری کرده، قصد دارد آن را چاپ مجدد نماید. بگذریم که در این فاصله استاد هنرفر دو کتاب کم حجم تر درباره اصفهان نوشت که یکی «آشنایی با شهر تاریخی اصفهان» و دیگری «اصفهان» (انتشارات علمی فرهنگی) بود. اما این دو کتاب بسیار خلاصه بوده و به اهمیت کتاب گنجینه نیستند. لزوم توجه به کتاب گنجینه از آن جهت است که در این مدت چهل و چند سال، هیچ کس به عمق و دقت دکتر هنرفر کتیبه های ابنیه تاریخی اصفهان را ثبت و ضبط نکرده است. یک دلیل عمده آن که ایشان ریاست اداره باستان شناسی شهر را داشت و این مسئولیت ایجاب می نمود به همین ریزبینی و دقت، شناسنامه کلیه آثار شهر را ثبت و ضبط نماید. دلیل دیگر هم آن که او از همکاری و هم فکری چندین خوشنویس ، معمار و خبره دیگر سود برده است.
وجود کتاب گنجینه آثار تاریخی باعث شد در این مدت با این نگاه (کتیبه خوانی ) پژوهش گران دیگر به سراغ ابنیه تاریخی شهر نروند و بر روی جنبه های دیگر تاریخ شهر متمرکز شوند. به عنوان نمونه آثاری که جلال همایی انجام داد (تکیه بر روی زندگی نامه هنر و هنرمندان اصفهان و نیز بررسی ابنیه و آثار به صورت موضوعی با ذکر حواشی و سیر جریانات اثر) یا کتابهایی که مصلح الدین مهدوی انتشار داد(تأکید بر روی رجال شهر) یا کاری که عبدالحسین سپنتا کرد (توجه به وقف و وقف نامه ها) یا آثاری که استاد جمشید مظاهری انتشار داده است (توجه به تاریخ سیاسی همراه با تعلیقات کتاب جابری انصاری) یا نگاهی که این بنده دارم (توجه به تحولات اجتماعی و و امور شهرسازی) همه نشانگر آن است که کار استاد هنرفر تکمیل و تمام شده حساب شده و خط سیر تحقیقات با تغذیه از کتاب گنجینه باید ادامه می یافت، نه آن که کسی بخواهد کار ایشان را تکرار نماید. امیدوارم یک بار دیگر پژوهشگران اصفهان کتاب ارجمند «گنجینه آثار تاریخی اصفهان» را زیارت کرده از نسخه اصلی آن سود جویند. نیز در قدم بعد کتاب «اصفهان شهر تاریخ» اثر چاپ نشده و عظیم استاد نیز از مطبعه به در آمده و قدم اساسی و بزرگی در سیر پژوهش های اصفهان شناسی برداشته شود.