مازندران در فاصله سال های 1320 تا 1357 از شاخصه های محلیت یعنی جغرافیا، نژاد و تقسیمات اداری برخوردار بوده و بررسی پدیده های تاریخی و سیاسی در این فضای محلی نیازمند شناخت جغرافیای سیاسی و ژئوپلتیک این بخش از جغرافیای ایران در دوران پهلوی می باشد. محلیت در تعاریف سنتی بر جدایی و گسست از قدرت مرکزی در امور مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تاکید می نمود؛ امری که سلسله ی پهلوی به شدت به مخالفت با آن برخاست. پهلوی اول و دوم با ایجاد تغییراتی در تقسیمات اداری سعی نمودند، قومیت ها و اقلیت ها نژادی را در حدود اداری جدا از یکدیگر قرار دهد و از پیوند آنان بکاهد. از جمله ی این سیاست ها، قرار دادن چند استان در یک محدوده ی اداری و شناسایی آن با اعداد بوده، مازندران در کنار تهران، قم و کاشان با نام استان دوم خوانده می شد، برای نمونه بر اساس این سیاست تا سال های طولانی استرآباد قدیم به عنوان یکی از مراکز تجمع اقوام ترکمن در محدوده ی اداری مازندران باقی ماند. این شیوه ی پهلوی ها در تقسیمات اداری، مخالفانی نیز داشت، محققان جغرافیای سیاسی این عصر بر این عقیده بودند که تقسیمات اداری داخلی ایران طبق اصول صحیح و منطقی جغرافیایی و اقتصادی نمی باشد لذا دولت در سال 1351 در صدد تغییراتی در تقسیمات داخلی برآمد ( میرحیدر، 1357: 106 ). تقسیمات اداری مازندران در عصر پهلوی، چندین بار دچار تغییر شد. دوران حاکمیت پهلوی دوم و مازندران به عنوان بخشی از جغرافیای سیاسی این سلسله در فاصله سال های 1320 تا 1357 خورشیدی، فضای زمانی و مکانی مورد بحث در این پایان نامه می باشد. این بخش از جغرافیای ایران علی رغم تفاوت های محیطی، در دوران معاصر همواره با حاکمیت سیاسی مرکزی ایران در پیوند بوده و مورد توجه حاکمان می باشد. با تاسیس حکومت شبه مدرن پهلوی به واسطه ی پاره ای از عوامل بر پیوند این ایالت با مرکزیت سیاسی؛ تهران افزوده شد؛ مازندران به عنوان خاستگاه سلسله ی پهلوی و واقع شدن بخش وسیعی از اراضی سلطنتی، مورد توجه خاص در این دوره قرار گرفت. این عوامل در کنار نزدیکی به پایتخت سیاسی موجب تسلط حکومت مرکزی بر این ناحیه شد و مازندران به عنوان یکی از کانون های اصلاحات اقتصادی و فرهنگی سلسله ی پهلوی با تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی فراوانی مواجه شود.
برای مطالعه کل مقاله فایل ضمیمه را دانلود نمایید