- مقدمه
پیوند سنن بومی طبرستان با آیین تشیع در یکی از نمادهای اجتماعی و مذهبی ناحیه تحت نام امام زاده ها انعکاس یافته است. برخی بر این نظرند که امام زاده ها یا به بیانی واضح تر، فرهنگ امام زاده و اعتقاد به قداست و کرامات آن نزد مردم طبرستان به دوران حاکمیت علویان و سادات مرعشی در این ناحیه باز می گردد. این دیدگاه نادرست می باشد؛ شاید استفاده از عنوان امام زاده به دوران اسلامی تاریخ طبرستان و حضور سادات در ناحیه باز گردد اما فرهنگ قداست برای خاندان های مطرح به دوران پیشین تاریخ این ناحیه ریشه دارد.
تشیع همواره به عنوان یکی از عوامل سازنده ی هویت محلی در مازندران مطرح بوده است. عدالت طلبی و جدال با حاکمان مستبد، خط پیوند سادات شیعه با بومیان مازندران در دوران حاکمیت علویان و مرعشیان در ناحیه بوده است. سادات تا دوران معاصر به عنوان حاکمان محلی مورد وثوق دولت های شیعی ایران در این ناحیه مطرح بوده اند، همین قدرت سیاسی که از سوی دولت های شیعه مذهب و غیر شیعه در ایران به آنان اعطا گشته بود، زمینه ساز نفوذ معنوی آنان علاوه بر قدرت سیاسی برای آنان گشت.
منتسبان به سادات جدا از برخورداری یا عدم برخورداری از کرامات یا قداست روحانی به واسطه ی انتساب خونی به امامان شیعه، نزد مردم ناحیه از جایگاه والایی برخوردار بوده اند. علاوه بر این، سادات یا همان امام زاده ها به دلیل جایگاه تاریخی که در ترویج مذهب تشیع و تاسیس حکومتی به نام این مذهب در این ناحیه داشته اند، از جایگاه اجتماعی و دینی برجسته ای در تاریخ مازندران بهره مند بوده و می باشند. این پایگاه اجتماعی از طریق آمیختگی به اعتقادات محلی – فره ایزدی– به شکل اعتقاد به تقدس و واسطه ی الهی بودن برای سادات، نزد مردم بومی ظهور یافت. مازندران به عنوان خاستگاه دو دولت شیعی یعنی علویان و مرعشیان، مکان دفن بسیاری از افراد منتسب به این خاندان ها بوده است. عوامل یاد شده، موجب تقدس و احترام به مقابر این شخصیت ها در مازندران گشته است.
امام زاده ها به عنوان یکی از مظاهر و نمادهای فرهنگ تشیع در بیشتر نقاط ایران از گذشته تا به امروز وجود داشته اند. با رسمیت یافتن آیین تشیع، بر جایگاه معنوی و قداست این شخصیت ها در نظرگاه طبقات مختلف اجتماعی ایران افزوده شد. تعمیق این اعتقاد موجب تکریم بناهای یادبود مرتبط با امام زادگان در نواحی شیعه نشین ایران گشته و تا به امروز هرساله جمعیت قابل ملاحظه ای به زیارت این مقابر روانه می گردند. این نکته وجه اشتراک نواحی شیعه نشین ایران از جمله مازندران با سایر نقاط ایران بوده است. همین امر موجب همگرایی و وفاق مازندران با دولت های مرکزی شیعه در روند تاریخی ایران بوده است. در این نوشتار سعی گشته، این وجه اشتراک دست مایه ی متن قرار گیرد.
با مقدمه ی مطرح شده، این پرسش مطرح می گردد:
1- امام زاده ها در تاریخ سیاسی مازندران از چه جایگاهی برخوردار بوده اند؟
در برابر سوال مطرح شده، این فرضیه آزموده می شود:
1-امام زاده ها به عنوان نماد محلی تشیع در مازندران عامل همگرایی دولت های محلی مازندران با حکومت های مرکزی شیعه بوده اند.
(برای مطالعه ادامه مقاله فایل wordرا دانلود نمایید.)