یک نمونه فعالیت دانش آموزی در حوزه ی تاریخ محلی نوشته ی زیر توسط دو نفر از دانش آموزان دبیرستان آیت الله طالقانی فولاد شهر تهیه و تنظیم شده است.   معرفی زابل ارتفاعات، رودخانه‌ها، قنات، چاه و چشمه‌ها(اعم از فصلی و غیر فصلی) سرچشمه رودخانه و منتهی به ارتفاعات این شهرستان کوه خواجه و قلعه رستم خواجه است که در غرب زابل قرار دارد و رودخانه هیرمند و شیله از رودخانه‌های این شهرستان می‌باشد. اما صدها رودخانه وجویبار وکانال دراین شهرستان حاصل خیز وجود دارد ازجمله ارتفاعات ان کوههای پلنگ کوه ولونکه می‌باشد که کوههای سیستان و بلوچستان رابه کوههای خراسان وصل می‌نماید . آب این شهرستان ازطریق حلقه چاه - رشته قنات - رشته چشمه با میزان آبدهی متوسط و رودخانه‌های هیرمند با میزان آبدهی متوسط سالانه ۳ هزار میلیون مترمکعب تامین می‌شود. شهرستان زابل آب‌ و هوای بیابانی گرم و خشک دارد. میانگین بارش سالانه در این شهرستان میلی متر ۷۴ و متوسط دمای آن در سال ۸۲ از 47 الی ۱۰- درجه سانتی گراد در تغییر است. شهرستان زابل در قدیم سیستان و نیمروز -اریاپولیس و... خوانده می‌شد. محلی که امروز زابل نامیده می‌شود بیش از آن زمین‌هایی با تپه‌هایی از رسوبات دریایی بود که قسمتی از آن درمسیر رودخانه قرار داشت با کم شدن آب رودخانه بر وسعت خشکی‌های اطراف آن افزوده شد و بااتصال این منطقه به روستای حسین آباد، آبادی بزرگی تشکیل گردید. بعدها تأسیس پادگان نظامی براهمیت آن افزود. در سال ۱۳۱۴ شمسی طبق تصویب‌نامه هیات وزیران، آن آبادی را زابل نامیدند و در سال ۱۳۱۶ شمسی به مرکز سیستان تبدیل شد. از ارتفاعات مهم این شهرستان کوه خواجه و قلعه رستم است که درغرب زابل قرار دارد. در فراز این کوه تصویری از رستم پهلوان که گرزی دو سر دردست دارد، نقش بسته ‌است. در دامنه‌های جنوبی آن نیز ویرانه‌های بناهای منسوب به دوره اشکانیان به جا مانده که در زمان خود بسیار با شکوه بوده‌است. زابل امروزی شهری به نسبت توسعه یافته و مجهز به انواع خدمات مورد نیاز جامعه شهری است. جمعیت این شهر بر پایه آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۳۰۶۴۲ نفر است. این آمار متعلق به شهر زابل است. براساس سرشماری سال۹۰ شهر زابل و روستاهای اطراف آن برابر با۵۲۳۴۵۳ می‌باشد براساس برآورد انجام شده در سال ۱۳۸۲جمعیت فعال این شهرستان *(استان) ۲۴۱۹۲۳ نفر، جمعیت شاغل ۲۲۵۳۵۳ نفر به ترتیب روستایی و شهری ۱۰۸۴۹۷۴و ۱۰۶۵۰۳۴بوده و ترکیب اشتغال به ترتیب کشاورزی صنعت و خدمات ۲۸ و ۸/۲۴ و ۲/۴۷ درصد می‌باشد. بر همین اساس نرخ بیکاری ۲/۱۹ درصد بوده که نسبت به سال ۱۳۷۵(نرخ بیکاری ۶ درصد بوده)،۱۱۳درصد رشد داشته (۲/۱۰ درصد افزایش یافته‌است) میزان باسوادی شهرستان درسال۱۳۷۵ برابر ۵/۶۵ درصدبوده که به ۷۲ درصد در سال ۱۳۸۲ افزایش یافته‌ است اما درسال۱۳۹۰ این رقم به ۸5 درصد رسیده ‌است در سال تحصیلی ۸۳-۱۳۸۲ تعداد کل دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی(بدون بزرگسالان و مراکز تربیت معلم) شهرستان ۹۵۴۷۳ نفر بوده که ۷۳/۱۷ درصد از دانش آموزان استان را تشکیل می‌دهد. از کل دانش آموزان این شهرستان ۸۵/۵۱ درصد در مقطع ابتدائی، ۱۰/۲۵ درصد در مقطع راهنمائی، ۰۲/۲۱ درصد در مقطع متوسطه و ۳۷/۱۲ درصد در مقطع متوسطه در رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش مشغول به تحصیل می‌باشند.۱۹/۴۶درصد از کل دانش آموزان شهرستان زابل را دانش آموزان دختر تشکیل می‌دهند و سهم دانش آموزان مناطق روستائی نیز ۸۵/۵۱ درصد می‌باشد. در سال تحصیلی ۸۳-۱۳۸۲ در شهرستان زابل، ۱۰۱۳۰ دانشجو در حال تحصیل بوده که از این تعداد ۷۰ در صد در دانشگاه دولتی و ۳۰ درصد در دانشگاه آزاد و پیام نور مشغول به تحصیل بوده‌اند. شمار دانشجویان کنونی بیش از۱۵۰۰۰نفراست شهرستان زابل از لحاظ امکانات بهداشتی و درمانی در سال ۱۳۷۵ دارای ۳ بیمارستان با ۲۲۰ تخت بوده که در سال ۱۳۸۲ تعداد بیمارستان به ۲ و تعداد تخت بیمارستان نیز به ۲۴۹ رسیده‌است. همچنین در سال ۱۳۷۵ تعداد مراکز بهداشتی شهری و روستائی ۸/۲۷ مرکز بوده که این رقم در سال ۱۳۸۲به ۲۰/۳۵ مرکز افزایش یافته‌است. نسبت برخورداری جمعیت به پزشک در سال ۱۳۷۵ به ازای هر هزار نفر ۲۰ درصد بوده که این نسبت در سال ۱۳۸۲ به ۲/۲۷ پزشک رسیده ‌است. طی همین سال به ازای هر هزار نفر ۸/۶۵ درصد تخت بیمارستان بوده که به ۴/۶۶ درصد تخت بیمارستانی تغییر یافته‌است. تنها سینمای فعال شهرستان زابل در سال ۱۳۸۷ تعطیل شد همچنین تعداد کتابخانه‌های عمومی از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۲ از ۴ باب به ۵ باب رسیده ‌است. از نظر سالن سخنرانی و نمایش حدود ۷۵ درصد رشد داشته و از ۴ سالن در سال ۱۳۷۵ به ۷ سالن در سال ۱۳۸۲ رسیده و تعداد مراکز فرهنگی ثابت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از ۵ مرکز در سال ۱۳۷۵ به ۵ واحد در سال ۱۳۸۲ رسیده‌است. این شهرستان از وجود 1 استادیوم، ۹ میدان فوتبال، ۴ زمین والیبال، ۱۰ زمین بسکتبال، ۲۸ سالن ورزشی و ۳ ورزشگاه بهرمند می‌باشد. سرانه فضای ورزشی سرپوشیده به ازای هر هزار نفر ۳۳ متر مربع و سرانه فضای ورزشی روباز ۵۷ متر مربع برای هزار نفر جمعیت است. در سال ۱۳۸۲ حجم آب‌های زیر زمینی در شهرستان زابل – میلیون متر مکعب بوده که معادل – درصد کل آب‌های زیر زمینی استان می‌باشد. همچنین کل منابع آبهای سطحی در این شهرستان ۹۶ میلیون متر مکعب بوده که حدود ۵۰ میلیون متر مکعب از این آب‌ها برداشت شده‌است. در سال زراعی ۸۳-۱۳۸۲ سطح زیر کشت محصولات زراعی و باغی شهرستان زابل بالغ بر ۲۵۸۶۱ هکتار است که ۱/۱۶ درصد از سطح کشت زیر کشت استان را تشکیل می‌دهد. از این مقدار ۵۶/۱ درصد به کشت باغات و ۱/۱۶ درصد به زراعت‌های سالانه اختصاص دارد. محصولات عمده زراعی شهرستان غلات، محصولات جالیزی و نباتات علوفه‌ای می‌باشد. طی همان سال، ۱۱۸ واحد صنعتی پرورش و نگهداری دام و طیور در سطح شهرستان فعال بوده‌است. همچنین میزان تولید شیر، گوشت قرمز، گوشت مرغ و عسل به ترتیب ۳۷، ۱/۷، ۳ و – هزار تن بوده‌است. لازم به ذکر است این شهرستان دارای ۳۱۶ واحد پرورش ماهی با تولید ۱۰۸هزار تن می‌باشد. در سال ۱۳۸۲ شهرستان زابل، ۴۷۴۵۹۵ هکتار مرتع وجود داشته و مقدار علوفه قابل برداشت از این مراتع صفر تن بوده‌است. مساحت جنگل‌های طبیعی شهرستان ۱۱۰۰۰ هکتار و مساحت جنگل‌های مصنوعی نیز ۱۶۳۳ هکتار می‌باشد. تعداد صنایع موجود شهرستان زابل ۷۲ واحد می‌باشد که تعداد – واحد آن در نقاط روستایی و تعداد – واحد بقیه در نقاط شهری مستقر می‌باشند. درسال ۱۳۸۲ تعداد ۲ کارگاه فعال مسئولیت استخراج معادن را به عهده داشته که عمده‌ترین معادن موجود در سطح این شهرستان عبارت‌اند از :  کرومیت – مرمر – سنگ لاشه. سهم شهرستان از کارگاه‌های معدنی فعال استان ۳/۱۳ درصد می‌باشد. میزان تولیدات اسمی سالانه گروه معدنی غیر فلزی – تن می‌باشد که – درصد تولیدات معدنی کل استان را به خود اختصاص داده ‌است.           گوری یکی از روستای قدیمی سیستان با قدمت چند هزار ساله می باشد که در بخش جزینک شهرستان زهک ، در فاصله 12 کیلومتری با زابل قرار گرفته است و مردمی مهمان نواز و خونگرم دارد، سابقه سکونت و زندگی در این روستا به هزاران سال می رسد و طبق حفاریهایی که توسط دکتر مهرآفرین باستان شناس بین الملی صورت گرفته سفالهای این مکان مربوط به زمان اشکانیان می باشد. گور در باور میانه به افراد زرتشتی گفته میشده است ، گوری به معنای محل زندگی زرتشتیان است در زمینهای کشاورزی این منطقه سفالها به وفور یافت می شود که بخش بزرگی از آنها بر اثر کشت و زرع از بین رفته است در گوری زمینهای حاصل خیز و مرغوب وجود دارد و شغل بیشتر مردمان این روستا کشاورزی و دامپروی می باشد که در زمان فراوانی آب محصولات بسیار خوبی داشتند دو طایفه جهانتیغ و ملاشاهی در این روستا سکونت دارند  از لحاظ مذهبی مردمان روستای گوری ، شیعه اثنی عشری می باشند و در ایام مربوط به ولادت ها و سوگواری های امامان معصوم (ع)، آنگونه که در خور مقام شامخ آنان بوده است به برگزاری مراسمات مربوطه می پردازند.   گوری داری نقاط تاریخی و گردشگری زیادی می باشد آثار زیر مربوط به دوره اشکانیان – ساسانیان - دوران های تاریخی پس از اسلام می باشد که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است 1ـ تپه قلعه گوری با شماره ثبت7720 (این مکان تا اواخر دوره  قاجار به شکل قلعه بوده است و تعدادی از طایفه های محلی نیز در آنجا اسکان داشتند، ولی پس از تخریب، دیگر اسکان در آن وجود نداشت.حفاری در ایت تپه در سال 1385 آغاز شده است مهم ترین هدفی که در حفاری این تپه دنبال می شد، به دست آوردن اطلاعاتی از دوره  اشکانی در سیستان بود) 2ـ تپه گوری کهنه با شماره 7713 که در 2 کیلومتری شمال شرقی روستا قرار دارد 3ـ تپه قبرستان تفلان با شماره 7711  جاذبه گردشگری روستای گوری
بزرگترین نخل خرمای سیستان در روستای گوری قرار دارد این نخل که به (پیش سوفه معروف است) بزرگترین و بلند ترین درخت خرمای سیستان می باشد طول عمر آن به 300 سال می رسد و نکته ی جالب آن این است که با وجود وزش بادهای 120 روزه هنوز پابرجاست و بارور می باشد و به عنوان نماد استقامت وبزرگی مردمان این روستا یاد می شود، در زمان های قدیم که ساخت و ساز زیاد نبوده طبق روایت بزرگان این پیش از شهر زابل قابل رویت بوده است ، باغات سرسبز گوری از دیگر جاذبه های آن می باشد


   



  تهیه کنندگان: سعید سرخ کمان محمد امین فولادی