موقعیت و سابقۀ تاریخی اصفهان بر پژوهشگران و دوستداران تاریخ پوشیده نیست و در کتابهای تاریخی مطالب متعددی در این باره نوشته شده است. علاوه بر این نویسندگان در دوره های مختلف آثار متعددی در مورد شهر اصفهان و موقعیت و جایگاه آن در روند تاریخ به رشتۀ تحریر درآورده اند. آنچه آکنون مورد توجه قرار گرفته کتابی است که یک مستشرق آلمانی از یکی از شهرهای این استان، گزبرخوار نوشته است. گز برخوار در 18 کیلومتری اصفهان واقع شده است. گزبرخوار نیز سابقۀ تاریخی پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است که علاوه بر ذکر برخی از آنها در کتب، زبان گزی و آثار برجای مانده خود گویای موقعیت شهر گز در گذر زمان بوده است که متأسفانه روبه فراموشی است. کتاب داستان های عامیانه از کهن دیار گز از انتشارات کنکاش در سال 1401 سبب توجه علاقمندان و دوستداران به این دیار و مطالعات تاریخی گردید. این کتاب برگرفته از اثر دو جلدی تحت عنوان" زبان گزی" ویلهلم آیلرس آلمانی است که در زمان حضورش در اصفهان و گز این اثر را به نگارش درآورده است.
ویلهلم آیلرس، مستشرق آلمانی به سال 1315 از سوی مؤسسۀ باستان شناسی آلمان به همراه خانوادۀ خویش به اصفهان آمد. او به مدت 7 سال دربارۀ زبانها و گویش های رایج در استان اصفهان از جمله زبان گزی به مطالعه و پژوهش پرداخت. آیلرس در دوران اقامتش با یحیی خان برومند، از بزرگان شهر گز مراوده داشت و به نظر می رسد مدتی نیز در منزل یحیی خان سکونت داشته است. معاشرت این دو با یکدیگر در نقل و انتقال دانسته های یحیی خان در مورد گز به آیلرس مؤثر بود و سرانجام منجر به نگارش کتاب در دو جلد تحت عنوان " زبان گزی" از سوی آیلرس و همکارش آلریش شاپکای گردید.
مطالعۀ این نوشتار به ویژه برای کسانی که با زبان های باستانی آشنا هستند و همچنین افرادی که با زبان گزی تکلم نموده و آشنا هستند شیرین و گویا است.از سوی دیگر متوجۀ تغییرات زبان گزی در گذر زمان خواهند شد. علاوه بر این در کتاب به برخی از آداب و رسوم مردم گز، تاریخ اجتماعی و برخی حوادث تاریخی این منطقه در میان داستان، برخی از رسوم کشاورزی، معرفی و شرح اسباب و ابزار مورد استفاده کشاورزان، روش پسته کاری، قنات کندن، نحوه نگهداری میوه ها، انواع آفات کشاورزی و روش مقابلۀ آن در شهر گز، دامدای و غیره اشاره شده است. آقای محمدعلی یزدانی برای اولین بار به معرفی این اثر پرداخت. و سرانجام حسین حق شناس جزی به ترجمه و انتشار جلد اول این کتاب تحت عنوان" داستان های عامیانه از کهن دیار گز" اثر از زبان گزی به زبان فارسی در 270 صفحه پرداخت تا علاقمندان و دوستداران کتاب به ویژه بتوانند از این اثر بهره ببرند.