دفاع پایان‌نامه دکتری آقای سید رسول ابطحی

چکیده
صدور فرمان مشروطه، شهر اصفهان را مانند دیگر نقاط ایران تحت تأثیر خود قرار داد. در ادامه، در دوران استبداد صغیر نیز، اصفهان پس از تبریز، دومین شهر بزرگی بود که با شورش برضد عوامل استبداد و دعوت از بختیاری‌ها برای تصرف شهر و سپس حرکت بختیاری‌ها به سمت تهران، نقش زیادی در دفاع از مشروطه و احیای آن به عهده گرفت.
بدین ترتیب، تحت تأثیر انقلاب مشروطه و پیامدهای آن تغییراتی در عرصه‌ی جامعه و مردم شهر با توجه به ویژگی‌های محلی آن به وجود آمد که تحت عنوان تغییرات اجتماعی، شایستگی بررسی در یک پژوهش مستقل را دارد. بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش این است که: چه تغییراتی در عرصه‌ی اجتماعی شهر اصفهان از هنگام ورود بختیاری‌ها به این شهر (1287ش/ 1909م) تا به سلطنت رسیدن رضاخان سردارسپه (1304ش/ 1925م) ایجاد شد؟
روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و شیوه‌ی گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و مبتنی بر اسناد، روزنامه‌ها و منابع مکتوب در آن دوره می‌باشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در فضای باز سیاسی ایجاد شده در اصفهان بر اثر مشروطه و همچنین تحت تأثیر اهداف و آرمان‌های آن، نهادها و مؤسسات مختلف مدنی تشکیل شد، روزنامه‌های آزاد انتشار یافت و طبقات و گروه‌های مختلف اجتماعی (نیروهای اجتماعی) در عرصه‌ی سیاسی شهر فرصت مشارکت و نقش‌آفرینی یافتند. این تغییرات در شرایطی مملو از ناامنی در راه‌های مواصلاتی شهر، هرج و مرج ناشی از درگیری و کشاکش کارگزاران تغییر و همچنین مشکل کمبود نان و گرانی ارزاق بود. این شرایط اجتماعی باعث شد تا زمینه‌های لازم برای ایجاد ساخت سیاسی تمرکزگرا و استبدادی فراهم آید که تغییرات اجتماعی حاصل از مشروطه را به شکلی ناقص و محدود تثبیت نمود.
کلیدواژه‌ها: اصفهان، انقلاب مشروطه‌ی ایران، تغییر اجتماعی، نیروهای اجتماعی، ساخت سیاسی.