برگزاری جلسه تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه اصفهان

جلسه ی تخصصی تاریخ شفاهی ایران در تالار مهرعلیزاده ی دانشکده ی ادبیات وعلوم انسانی روز سه شنبه مورخ20/08/1393 با حضور تعدادی از اساتید تاریخ دانشگاه اصفهان واعضای انجمن تاریخ شفاهی ایران (آقای دکترعلیرضاکمری، آقای کاظمی، آقای دکتر نورایی، ﺣﺠﺔالاسلام فخرزاده، ، آقای رسولی) وجمعی از مدعوین مانند ﺣﺠﺔ الاسلام محمدزاهدنجفی، آقای دکتر ابوالحسنی، آقای حمزه(نماینده ی جهادکشاورزی واحد ایثارگران)، اعضای کنگره سرداران اصفهان، خمینی شهرونجف آباد، اعضای مرکزسازمان اسنادملی ایران شعبه اصفهان، سرداربخشی، سردارمشتاقی وتعدادی ازدانشجویان سابق وفعلی تاریخ دانشگاه اصفهان تشکیل شد. این جلسه باسخنرانی دبیر جلسه،آقای دکترنورایی درساعت ¢10:20شروع گردیدوبه مدت سه ساعت به طول انجامید. جناب دکتر نورایی هدف از تشکیل این جلسه را بررسی فعالیت های ده سال گذشته ی انجمن تاریخ شفاهی ایران در سطح کشور و شاه بیت آن را بحث و بررسی درباره ی فعالیت های انجمن و سیاست گذاری های آن درده سال آینده معرفی کردند. بدین منظوردراین جلسه مطالب متنوعی دررابطه با تاریخ شفاهی درایران ازنقطه ی شروع آن یعنی ازبدوانقلاب اسلامی تازمان حال مطرح گردید.
درابتدا آقای کاظمی، دبیرانجمن، ازتأسیس این انجمن درسال1383 ﮬ .ش. سخن گفت وازنشست های گذشته این انجمن درشهرهای مختلف ایران به ویژه اصفهان سخن راند.طبق گفته ی ایشان:همان گونه که دانشگاه کلمبیا بنیان گذار تاریخ شفاهی درآمریکا است، دانشگاه اصفهان بنیان گذارتاریخ شفاهی در ایران می باشد. اما ایشان گله مند بودند که مقالات ارائه شده درنشست های تاریخ شفاهی اصفهان برخلاف مقالات نشست های شهرهایی مانندتهران ومشهد تاکنون به صورت یک کتاب مستقل چاپ ومنتشرنشده است. سپس آقای دکتر کمری ضمن توضیحی درباره ی نشست های تاریخ شفاهی ، تلاش های انجام شده دراین رابطه ونشست نهم، اظهار داشتند که تاریخ شفاهی درابتدا حالتی احساسی وادبی داشت اما با گذشت زمان به سمت تخصصی شدن پیشرفت کرده است. ایشان با تذکر آقای رسولی به لزوم تخصص برای مصاحبه گر درانجام مصاحبه تأکید کردند، چراکه درغیراین صورت از مصاحبه ای غیر فنی، تاریخ شفاهی بیرون نمی آید وتولید نمی شود. ایشان همچنین به موضوعی با عنوان تاریخ شفاهی تاریخ شفاهی اشاره کردند که همین جلسات ونشست ها می تواند درچنین راستایی تعبیر شود. در ادامه آقای دکتر منتظرالقائم (مدیرگروه تاریخ دانشگاه اصفهان) ضمن خیر مقدم گویی به حضار از فعالیت های گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در ایجاد دانشکده ی علوم تاریخ با ایجاد گرایش های جدید در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری من جمله کارشناسی ارشد تاریخ شفاهی در آینده ای نزدیک خبر دادند و از پشتیبانی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان از انجمن تاریخ شفاهی از جمله اعلام آمادگی دانشگاه اصفهان برای حمایت از دهمین نشست تاریخ شفاهی سخن گفتند. همچنین ایشان ضمن تشکر و قدردانی از اساتید تاریخ دانشگاه اصفهان و استادان درس دفاع مقدس (استادان مدعو از بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس) اعلام داشتند که گروه تاریخ دانشگاه اصفهان برخلاف دیگر دانشگاه ها داوطلب برگزاری این درس در دانشگاه شده اند. بحث این جلسه با اشارات دکتر منتظرالقائم و اشارات آقای کاظمی ودکترکمری به مسایل مهم کشورمان از زمان انقلاب به ویژه مسأله ی هشت سال دفاع مقدس، جانبازان وخانواده ی شهدا، برای مدتی طولانی برروی این موضوعات متمرکزشد.
آقای عباس اسماعیلی، نویسنده وکارگردان جنگ، ازمعضل فراموشی در حوادث اولیه ی جنگ وشهادت افرادی که در این زمینه نقش داشته اند، سخن گفت وبه نشر کتابی900 صفحه ای درباره ی لشکر8 نجف اشرف درآینده ای نزدیک اشاره کرد. آقای حمزه نماینده ی جهاد درباره ی اهمیت جهاد سازندگی درتاریخ انقلاب وجنگ سخن گفت ودرادامه از غفلت انجمن تاریخ شفاهی ایران ازاین نقش انتقاد کرد وخواهان توجه بیشتر به این مسأله شد، که این سخنان با واکنش آقای دکترکمری وبعضی ازحضاردر برشمردن کارهایی که در این زمینه انجام شده است، مواجه گشت، هرچند به لزوم کار بیشتر در این زمینه تأکیدشد. در ادامه سرداربخشی(مسئول حفظ آثاردفاع مقدس) از لزوم هماهنگی تاریخ شفاهی جنگ با نیازهای جامعه سخن گفت ودر راستای تخصص گرایی درتاریخ شفاهی، ابراز داشتند: بهتر است هنگام مصاحبه درباره ی هرموضوع به تخصص فردمصاحبه شونده توجه شود وباکسانی مصاحبه نکنیم که از یک موضوع خبرندارند. سردارمشتاقی(مدرس درس دفاع مقدس دردانشگاه) ضمن تأکید برنقش بیش ازظرفیت وجودی اصفهان دردوران جنگ، ابراز داشتندکه متأسفانه بخش زیادی ازرزمندگان وفرماندهان جنگ رافراموش کرده ایم وبه آنها مراجعه نکرده ایم به ویژه افرادی که دچار سرطان وبیماری های لاعلاج شده اند. توصیه ی ایشان دعوت جمعی از مردم توسط صدا وسیما برای مصاحبه شدن ومصاحبه کردن بود، مردمی که از جنگ وحوادث آن روزگار خاطرات زیادی دارند. آقای کرمی عضو ستاد کنگره ی بزرگداشت شهدای خمینی شهراز فعالیت های خویش از سال 1383 واینکه دکتر کمری برای آنها کلاس آموزشی تاریخ شفاهی دایر کرده اند، سخن گفت وبه چاپ ده عنوان کتاب در این حوزه وسی عنوان کار دردست اجرا اشاره کردند. ایشان از اساتید تاریخ در خواست کردند که کارهای پایان نامه ای دانشجویان تاریخ رابه این سمت هدایت کنند. در همین راستا آقای هاشمی (ازشاغلین دفترنشرآثارامام خمینی ره) ازضبط 3000ساعت مصاحبه دربنیاد نشرآثارامام خمینی(ره) خبردادند که بخشی ازآنها منتشرگردیده است. درکنار جنگ ومسایل مربوط به آن، ﺣﺠﺔ الاسلام محمدزاهد نجفی درباره ی تاریخ شفاهی حوزه، سختی های کار مصاحبه درتاریخ شفاهی ولزوم صبروتحمل درانجام این کار، فعالیت های خویش درباره ی مصاحبه با علما وحتی اطرافیانی که با آنها درارتباط بوده اند، سخن گفت ودرپایان ازحضاردرخواست کرد که اگر عالمی رامی شناسند برای مصاحبه به او معرفی کنند. بخشی از این جلسه به پرسش وپاسخ گذشت وهمراه با دیگر حضار، تعدادی از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشدودکتری تاریخ دانشگاه اصفهان مسایلی رامطرح وپیشنهاد کردندکه درزیر خلاصه ای ازاین نظرات ذکر می گردد:
پیشنهاد مصاحبه بافرماندهان عراقی جنگ ودرصورت امکان مصاحبه بادشمنان ایران به منظورکسب دیدگاهی جامع مربوط به مسایل دفاع مقدس، پیشنهاد تأسیس شعبی ازانجمن تاریخ شفاهی ایران در شهرها ی مختلف ایران به منظور آموزش افراد، تعمیم تاریخ شفاهی به بدنه ی جامعه ی ایران، ایجاد انگیزه وجلوگیری از احساسی شدن تاریخ شفاهی. در جواب آقای دکتر نورایی ازایجاد سایتی برای تاریخ شفاهی ایران، ارایه ی مقالات کوتاه درحد حوصله ی مردم تاسطح حداکثر1200کلمه وآموزش مجازی تاریخ شفاهی ایران در این سایت خبردادند. ایشان همچنین اظهار امیدواری کردند که بانکی ازمصاحبه ها دراین سایت برای استفاده ی محققان وعموم مردم قرارداده شود، امری که درکشورهای پیشرفته ی جهان رایج است. آقای کاظمی در پاسخ ضمن استقبال از این پیشنهاد ها، درخواست وقت ومهلت کردند تاسازوکاراین امور بررسی شود.ایشان ازعدم وضوح ونامشخص بودن نظام حقوقی مصاحبه در ایران سخن گفتند. آن گونه که حجة الاسلام فخرزاده (عضو دفترادبیات انقلاب اسلامی در حوزه ی هنری سازمان تبلیغات اسلامی) در ادامه توضیح دادند: هزینه ی مالی زیاد انجام مصاحبه ها وانجام دیگر تحقیقات مربوط به آن موجب شده است که سازمان های خصوصی توانایی مالی چنین اموری را نداشته باشند ودر نتیجه این گونه فعالیت ها در قالب سازمان ها و نهادهای دولتی (مانند حوزه ی هنری سازمان تبلیغات) صورت گیرد که انتشار آنها را به گونه ای مجانی و بدون بازگشت هزینه ی اولیه مشکل می نماید، بعلاوه احساس ناامنی بعضی ازافراد ازانجام مصاحبه ومطرح کردن اطلاعات خصوصی خود با دیگران باعث محدودیت نشر این مصاحبه ها به شکلی آزاد گشته است. ایشان اظهار امیدواری کردند که بتوانند حوزه ی هنری را به نشر همگانی این مصاحبه ها مجاب نمایند. دراین جلسه به لزوم توجه به آسیب شناسی تاریخ شفاهی درایران من جمله ضعف موجود درانجام ترجمه آثارمربوط به تاریخ شفاهی نیز پرداخته شدوجناب دکتر کمری به پراکندگی منابع جمع آوری تاریخ شفاهی درایران اشاره کردند که تاایجاد یک بانک مرکزی برای تاریخ شفاهی فاصله ی زیادی وجود دارد. از دیگر پیشنهادات مطرح شده در این نشست توسط یکی از دانشجویان، پیشنهاد نشریک مجله ی تخصصی علمی وپژوهشی در زمینه ی تاریخ شفاهی بود که با استقبال زیاد آقای دکتر منتظرالقائم روبرو شد.
در پایان آقای دکتر نورایی ضمن تشکر ازحضورشرکت کنندگان از طرح نظریه ای به ابتکار خویش با موضوع تاریخ شفاهی خرد (micro oral history) درجلسه ای دیگر خبردادند. ضمناً درپایان این جلسه آقای دکتر کمری، یک جلد کتاب خویش باعنوان "بازیابی یک واقعه، خرمشهر1273 ﮬ .ق." به حضارهدیه کردند.