نخستین همایش ملی «مرند شناسی: مرند؛ تاریخ، هویت و توسعه» تابستان ۱۳۹۴

توسعه حقیقی متضمن سرمایه گذاری در منابع نیروی انسانی‏، جهت توانا ساختن افراد و جامعه برای برآوردن نیازهای اساسی است. بهبود تدریجی کیفیت زندگی و تکامل فکری جامعه نیازمند آگاه سازی و معرفت افزایی، نهادسازی و کنش مشارکتی است. کسب معرفت و آگاهی فرایند پیچیده ای دارد و امری آنی نیست .نخبگان ‏توسعه باورزمینه های چنین فرایندی را فراهم می سازند.به آگاه سازی به عنوان  ابزار مسوولیت پذیر و جامعه پذیر نگریسته می شود. آگاه سازی حرمت گذاری به خویشتن را افزایش می دهد و حس مسولیت اجتماعی را تقویت می کندو در نهایت ابزار مهم تجهیز و توانمند سازی نیروی انسانی خواهد بود.از طریق آگاه سازی بی عدالتی ها اصلاح و استانداردهای زندگی حاصل خواهد شد. به دنبال آن وطن دوستی و جانفشانی برای  حفظ وطن به عنوان ارزش های والای انسانی روی خواهد داد.
باید اذعان داشت که آگاهی و شناخت در یک فرایند پیچیده اجتماعی و سیاسی به دوستی و جانفشانی در راه وطن می انجامد. زیرا وطن تنها محل سکونت نیست  بلکه هویت بخش،آموزنده آیین زندگانی، تداوم بخش آگاهی تاریخی، ذهنیت و احساسات همه جانبه آدمی است.پس شناخت وطن به معنای آگاهی از همه آنهاست و موجب زندگانی آرام و بی دغدغه در دنیای پرهیاهوست.
یکی از مهمترین راههای شناخت وطن، آگاهی از تحولات و توانمندیهای بالقوه و بالفعل آن است، تا بتوان آن را در راه توسعه بکارگرفت.هرچند توسعه به ذات خود ارزش نیست بلکه زمینه ساز تکامل انسانی و تحقق و تجلی ارزش های الهی محور می تواند عمل کند.
اهداف همایش:
 این همایش بر اهداف زیر متمرکز شده است:
1-    شناسایی توانمندی های بالقوه و بالفعل انسانی و مادی و ارزشی شهرستان مرند.
2-    زمینه سازی برای تعالی و تکامل فکری و معنوی و مادی همشهریان.
3-    تولید وتقویت حس مسوولیت پذیری در قبال شهرو مردمان آن.
4-    تولید وتقویت معرفت تاریخی و هویت اجتماعی و سیاسی همشهریان.
5-    آسیب شناسی رفتارهای اجتماعی ، سیاسی ، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی.
6-    ارایه راهکارهای بومی برای برون رفت از آسیب ها وبحران های جامعه.
7-    تقویت روابط و همبستگی بین نسلی.
8-    تقویت روابط بین نخبگان مقیم و غیر مقیم شهر .

محورهای کلی همایش:
1)      محور اقتصادی: اقتصاد تجاری، اقتصاد کشاورزی، اقتصاد صنعتی، اقتصاد دامی، منابع و معادن، نهادها و سازمان های اقتصادی و پولی دولتی و خصوصی، بازار و مناسبات آن با سیاست و قدرت، نظریات و راهکارهای توسعه اقتصاد منطقه ای، موانع توسعه اقتصادی و غیره
2)      محور فرهنگی:  هنر و معماری، زبان، لهجه ها و زبانشاسی تاریخی؛ ادبیات؛ مذهب  و باورهای مذهبی؛ آموزش و نهادی های آموزشی؛ پژوهش و نهادهای پژوهشی؛ نهادهای فرهنگی دولتی و غیر دولتی،هویت فرهنگی، اجتماعی و دینی، نظریات و راهکارهای توسعه فرهنگی منطقه ای، موانع توسعه فرهنگی منطقه ای و غیره
3)      محور اجتماعی: اقشار و طبقات اجتماعی؛ باورها و سنت های اجتماعی بومی، بازیها، اوقات فراغت و سرگرمی های محلی؛ سبک زندگی؛ بهداشت؛ وضع روستا ها؛ محلات شهر؛ نهادهای مدنی سنتی و مذهبی ؛ نهادی های مدنی مدرن؛ مدیرت شهری، نیروی انسانی،وضعیت زنان و کودکان، بهداشت شهری و روستایی وفردی،  نظریات و راهکارهای توسعه اجتماعی، موانع توسعه اجتماعی و غیره
4)      محور طبیعی و جغرافیایی: موقعیت جغرافیایی؛ رودها و کوها و دشت ها، راهها، عوامل طبیعی منطقه فرصت یا تهدید توسعه و غیره
5)      محور تاریخی و سیاسی: مرند در دوره پیش از مشروطه؛ مرند در تحولات مشروطه ؛ مرند در دوره رضا شاه و محمد رضا شاه؛ انقلاب در مرند؛ مرند در دوره جنگ تحمیلی و پس از جنگ؛ فرهنگ مشارکت و فرهنگ انتخابات، عملکرد ادارات و نهادهای سیاسی ، امنیتی و نظامی، نظریان و راهکارهای توسعه سیاسی، موانع منطقه ای توسعه سیاسی،

سخن دبیر علمی نخستین همایش مرندشناسی: تاریخ، توسعه و هویت

شهرستان مرند از جمله شهرهایی است که از سابقه تمدنی و فرهنگی دیرپایی برخوردار است. از روایات شفاهی و افسانه های تاریخی گرفته تا آثار تمدنی وفرهنگی باقی مانده از این شهر و نیز ذکر نام شهر مرند در متون تاریخی یونانی و اسلامی گویای مسأله مذکور است. اما حقیقت این است که نخبگان علمی کشور و یا خود منطقه، آنگونه که شایسته و بایستة نام، فرهنگ و تمدن این شهر بوده به معرفی آن توجه نکرده اند درنتیجه فرهنگ شفاهی آن بر فرهنگ کتبی اش برتری یافته است. از اینرو، بسیاری از روندهای اجتماعی در طول تاریخ کژتاب یافته و واقعیت های موجود شهر متبلور نشده است. البته نباید از جادة انصاف خارج شد و نام برخی از پژوهشگران این شهر چون امیر هوشنگ سید زنوزی، دکتر میرهدایت سیدمرندی و دکتر اسماعیل حسن زاده را فراموش کرد که حقیقتاً در نیم قرن اخیر با توجه به بضاعت علمی، مالی و شخصی خود و نیز از سر شوق و ذوق به این امر مهم توجه کرده و آثارخوبی از خود بجا گذاشته اند.علی الخصوص باید از تحقیقات و پژوهش های فرد اخیر یعنی دکتر حسن زاده یاد کرد که در دو دهه واپسین در زمینه های مختلف تاریخ مرند انجام داده و برخی از آنها مثل کتاب بسیار ارزشمند و علمی دو جلدی او تحت عنوان «انقلاب اسلامی در مرند» به چاپ رسیده است. ایشان به دلیل علامه مندی و دلسوزی به شهر خویش همیشه در فکر برگزاری همایش هایی نیز بوده است که همایش «زن در تاریخ آذربایجان» از آن جمله است. این همایش به همت او در تابستان سال 1393 با موفقیت در شهر مرند برگزار گردید.نکتة قابل توجه این است که برغم ارج نهادن به همة آثار عزیزانی که از آنها نام برده شد و یا آثار کسانی که فرصت ذکر نام تک تک آنها در این مجال اندک وجود ندارد، نباید فراموش کنیم که تحقیقات آنها نیز تاحدودی فردی بوده و دیدگاههایی را انعکاس داده است که به هیچوجه کفایت نمی کند.بنابراین براساس ضرورت و اهمیت موضوع و نظر بسیاری از دوستان فرهیخته و اهل علم و دانش و نیز پس از مشورت با «هیئت مدیرة انجمن ایرانی تاریخ» به این نتیجه رسیدیم که شناختن و شناساندن شهر مهمی مثل مرند نیازمند همایشی درخور توجه و شایستة آن می طلبد. در این میان با صلاحدید و عنایت دوستان و مسئولین «انجمن ایرانی تاریخ» قرعة فال به اسم اینجانب زده شد و مأموریت برگزاری امر خطیری چون این همایش نیز برعهده اینجانب مقرر گردید. البته بنده هم به دلایل گوناگون از جمله علائق، دغدغه ها و عرق ملی و نیز دِینی که برشهر محل رشد و نمو خود داشتم با آغوش باز از چنین پیشنهادی استقبال نموده و آمادة اجرای آن گردیدم. بر همگان این مقولة مهم مبرهن است که برگزاری همایش ها، سمپوزیوم هاو امثالهم در کشور یا منطقه خصوصاً با وجه کاملاً علمی می تواند آثار و تبعات مثبت بسیار زیادی در کوتاه یا دراز مدت داشته باشد که از آن جمله می توان به: ایجاد فضایی پویا و نشاط علمی برجامعه، برقراری پیوند گسسته نخبگان علمی هر شهر و منطقه با زادگاهشان، و از همه مهمتر خودشناسی یا شناخت و بازسازی هویت خودی و شناساندان آن به دیگران اشاره کرد. با توجه به توضیحات فوق از آنجائیکه انشاءالله در نظر است همایشی تحت عنوان «نخستین همایش مرندشناسی»که به همت انجمن ایرانی تاریخ و با کمک مسئولین محترم شهر در سطح ملی و کشوری برگزار گردد و نیز با توجه به اینکه سعی خواهد شد همایش مذکور از نوع همایش های تشریفاتی و رفع تکلیفی نباشد فلذا انتظارو تقاضای صمیمانه و جدی اینجانب بعنوان دبیر علمی همایش و عضو کوچکی از جامعة بزرگ علمی شهرستان مرند و حومه،در وهلة نخست از فرهیختگان، دانشمندان، متخصصان، محققان و اهل علم و دانش کشور عموماً و در وهلة ثانی از محققان، تحصیل کردگان و دردمندان خود شهر مذکور و حومه خصوصاً این است که با مشارکت فعال و نیزارائةپژوهش ها و مقالات خود در این همایش، از یک طرف در ارتقاء سطح علمی آن مؤثر باشیم و از سوی دیگر در ارائة راهکارهای عملی و علمی خود برای توسعه شهر گامهای هرچند کوچکی برداشته باشیم. تردیدی در این نیست که قصد و نیت برگزارکنندگان همایش جز بهره مندی از تجربیاتِ مجربان و علمِ عالمان برای شناختن و شناساندن هویت فرهنگی، دینی، سیاسی و اجتماعی منطقه در حوزة نظر به منظور دستیابی به راهکارهایی در توسعه و شکوفایی شهر در ابعاد مختلف در حوزة عمل چیز دیگری نیست. فلذا شکی در این باقی نمی ماند که امر مهم و خطیری چون همایش مذکور جز با حضور محققان و پژوهشگران بزرگوار ایران عزیزمان و ارائة پژوهش ها و تحقیقات همه جانبه از سوی آنها از یکسو، و نیز پشتیبانی، همراهی و همگامی های همه جانبة تمامی مسئولین محترم سیاسی، فرهنگی، دینی، و اداری شهر مرند و نیز مردم عزیز منطقه که همایش از آنِ و مالِ آنها از سوی دیگر تحقق پیدا نخواهد کرد. حقیقتاً مساعدت هاو همراهی های همه جانبه در تلطیف فضای عمومی جامعه بسیار مؤثرو زمینة بهتر برگزار شدن همایش را فراهم خواهد نمود.این نکته را نیز لازم است متذکر شوم که برگزاری همایش تنها کفایت نمی کند بلکه باید بعد از برگزاری همایش نهادهای مدنی پیگیر نتایج حاصله از آن باشند تا بلکه طلیعه توسعه و رونق فضای فرهنگی و اقتصادی و سیاسی شهر باردیگر رخ بنماید. از نشریات و سایت هاو وبلاگ های فعال شهرستان مرند نیز توقع می رود با انتشار و پیگیری اخبار آن اطلاع رسانی نمایند. بدیهی است که رسانه ها بازوی خبررسانی جوامع مدرن امروزی هستند که غفلت از آنها آسیب های جدی برجامعه خواهد زد.
دکتر ذکرالله محمدی: عضوهیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و عضو انجمن ایرانی تاریخ