گزارش پیش همایش تاریخ زن در تاریخ محلی منطقه جنوب

پیش همایش زن در تاریخ ایران (منطقۀ جنوب)، چهارشنبه 6/ 8/ 1394 از ساعت 30: 8- 12 در تالار صائب دانشکده ادبیات با همکاری انجمن پژوهشگر تاریخ، گروه تاریخ دانشگاه اصفهان به مدیریت دکتر منتظر‌القائم و قطب علمی صفویه و انجمن تاریخ محلی ایرانیان و به همت و تلاش دکتر علی اکبر جعفری دانشیار و عضو هئیت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان برگزار گردید.
پیش همایش با سخنرانی دکتر منتظرالقائم مدیر گروه تاریخ آغاز شد. ایشان ضمن خوشامدگویی به مدعوین اشاراتی به حضور زنان در صدر اسلام و فعالیت‌های اجتماعی آنان به ویژه زنان شیعی شاعره پرداختند. علاوه بر این به زنان جنوب و نقش آنان در منطقۀ جنوب به ویژه در مقاومت‌های ملّی و محلی در یک قرن اخیر اشاراتی نمودند. پس از آن خانم دکتر احمدی به عنوان دبیر علمی همایش راجع به پیگیری‌ها و اقدامات صورت گرفته جهت برپایی همایش زن در تاریخ ایران، منطقۀ جنوب صحبت‌های ایراد نمودند. پیش همایش با دو نشست به صورت رسمی برگزار شد. در نشست اول خانم دکتر نزهت احمدی و خانم دکتر سعیدی و آقای دکتر منتظرالقائم هئیت رئیسه بودند که با چهار سخنران برگزار گردید. سخنرانی خانم دکتر سیمین فصیحی راجع به مباحث نظری مطالعات زنان و پیوند میان تاریخ زنان و تاریخ محلی بود. پس از اشاراتی مختصر دربارۀ تاریخ محلی، گریزی به تاریخ زنان در ایران و مبحثی وانهاده در تاریخ زدند. زنان به عنوان جنس در تاریخ- جنس زن و مرد- مورد غفلت قرار گرفته‌اند و در تاریخ گستردۀ نه تنها ایران بلکه تمامی جوامع حذف شده‌اند.
از دیگر سخنرانان نشست اول، دکتر نورائی بودند که رئوس مطالب خویش را بر اساس تعاملات تاریخ محلی و زنان ارائه کردند. ایشان زنان و حضور آنان در جامعه با تکیه بر منطقۀ جنوب را به عنوان خرده هویتی بیان کردند که بیانگر هویت کل هستند و در سطح ملی باید بررسی و دیده شوند. علاوه بر این با ترکیب محلیت‌های متعدد به سنخیتی دست یافته و سهم زنان را در توسعه و مشارکت تاریخی بیان شود. ایشان تاریخ زنان را جزء جهان‌های گمشده و بخشی از تجربه جمعی قلمداد کردند که از طریق سنخیت و تجانس در راستای هویت‌سازی و مشارکت تاریخی باید به شناسایی و معرفی آنان پردخت. دکتر سنگاری به نقش زنان در نیمروز باستان با تکیه بر مطالعۀ موردی بر شمایل‌نگاری و حقوق زنان 651 - 224م. پرداختند. در این بخش حضور زنان و نقش آنان در جامعه ایران باستان با بررسی اسناد و مدارک برجای ماندۀ مادی و فقهی- حقوقی بررسی شد. علاوه بر این به چندین منبع نگاشته شده در این زمینه توسط مورخین و محققین به ویژه اروپائیان و آثار برجای مانده همچون سکه‌ها، سنگ‌نگاره‌ها، مهر‌ها و کتب و غیره اشاره شد و به امید روزی که در حوزۀ مطالعات زنان ایران باستان پیشرفت‌های قابل ملاحظه و چشمگیری در ایران صورت گیرد، سخنرانی خویش را پایان دادند.
خانم دکتر الهام ملک‌زاده آخرین سخنران نشست اول، به نقش و نحوۀ تعامل زنان در جامعۀ جنوب با مطالعه بر نقش و حضور زنان بوشهری در سوگواره‌ها و مراسم آئینی و عاشورایی مطالبی را بررسی کردند. زنان با حضور در مراسم دینی و مذهبی به عنوان مرثیه‌خوان و منبردار در مجالس زنان و برعهده گرفتن نقش زنان کربلا در مراسم تعزیه‌خوانی که قدمتی بالغ بر 150 سال دارد در جامعۀ جنوب حضوری مستمر و پر‌رنگ یافتند.
نشست دوم به ریاست خانم دکتر توکلی، خانم دکتر فصیحی و اقای دکتر سنگاری و سخنرانی دکتر محمد حسین ریاحی، خانم دکتر ربابه معتقدی و آقای دکتر بهمن رینلی برگزار گردید.
دکتر ریاحی به نقش زنان جنوب و مقاومت ملی پرداختند. ایشان در مباحث خویش به جایگاه مغفول زنان در طول تاریخ اشاراتی داشتند و تنها چندین اثر تاریخی را در مطالعات و تفحصات خویش نام بردند که از زنان نامی برده‌اند، تاریخ ذکر اخبار اصفهان، محاسن اصفهان، دیوان‌های عصر فترت و فارسنامه ناصری. از دیگر مباحث ذکر شده، بررسی جایگاه جغرافیایی و استراتژی جنوب ایران در قرون متمادی به ویژه از دورۀ صفویه به این سو که مورد هجمه متعدد قرار گرفته است و همین امر مقاومت قشر‌های مختلف از جمله زنان را به همراه داشت، محور اصلی مطالب ایشان بود. نقش زنان جنوب در تدارکات جنگ، تجهیزات و مداوای بیماران و دلاوری‌ها و رشادت‌های آنان به ویژه در جنگ تحمیلی لب سخنان ایشان بود.
خانم دکتر معتقدی با بررسی حضور زنان در مناطق نفتی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها سخنان خویش را ارائه کردند. حضور کارگزاران ایرانی و خارجی در منطقه با خاستگاه‌های شهری، روستایی و ایلاتی، قومیت‌ها، نژاد‌ها، ادیان، آداب و رسوم و فرهنگ، زبان‌های مختلف و متعدد، شرایط زیستی و مکان زندگی کارگزاران، معایب و مضرات متعدد و گوناگونی داشت که زنان از این ویژگی‌ها برکنار نبودند. زیرا برخی از کارگزاران با خانواده‌های خود به مناطق نفتی مهاجرت کردند و سعی در استفاده از موقعیت کاری برآمدند. سخنران با استفاده از اسناد و مدارک برجای مانده به تحقیق در حیطۀ مطالعاتی خویش پرداخته است و همین امر، جلوه‌های ناپیدای زندگی زنان در این مناطق را مورد مداقه قرار داد. از جمله به تفاوت حضور دختران و پسران در مدارس مناطق نفتی و تفاوت حقوق معلمان زن و مرد اشاراتی شد.
در بخش پایانی که به سخنرانی دکتر بهمن زینلی اختصاص داشت علل مغفول ماندن نقش زنان در تاریخنگاری محلی مناطق جنوبی ایران مورد بررسی قرار گرفت. در این سخنرانی با مقایسه تطبیقی نقش زن در مناطق جنوب و شمال ایران در تاریخنگاری محلی به عواملی مانند دوری از مرکزیت سیاسی و همچنین نوع اقتصاد مبتنی بر صید و دریانوردی حاشیه نشینان شمالی خلیج فارس اشاره گردید که منجر به هرچه بیشتر به حاشیه رانده شدن زنان در مناطق جنوب ایران و ماندن نقش زن در تاریخنگاری محلی شده است. در پایان مراسم سرکار خانم دکتر احمدی دبیر علمی همایش از سخنرانان و شرکت‌کنندگان در همایش سپاسگزاری نمودند.