دکتر معصومه گودرزی

دکتری: دکتری تاریخ محلی دانشگاه اصفهان
کارشناسی ارشد: دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۰
کارشناسی: دانشگاه اصفهان، ۱۳۸۸

نگاهی بر آداب و رسوم نامگذاری در میان برخی از اقوام ایرانی

نگاهی بر آداب و رسوم نامگذاری در میان برخی از اقوام ایرانی انتخاب نام و نام‌گذاری از ابتدای خلقت بشر وجود داشته است. نام‌گذاری در میان قومیت‌ها همراه با آداب خاصی است. مردم سیستان این مراسم را به زیبایی برگزار می‌کنند. آنها در ششمین شب تولد نوزاد جشنی به نام «شب خیر» بر پا می‌کنند در این روز گندم و تخمه را برشته می‌کنند و همراه خرما به خانه‌ بستگان و همسایگان می‌فرستند و به این ترتیب شب خیر نوزادشان را به آنان خبر می‌دهند.
انتخاب نام و نام‌گذاری از ابتدای خلقت بشر وجود داشته است. نام‌گذاری در میان قومیت‌ها همراه با آداب خاصی است. مردم سیستان این مراسم را به زیبایی برگزار می‌کنند. آنها در ششمین شب تولد نوزاد جشنی به نام «شب خیر» بر پا می‌کنند در این روز گندم و تخمه را برشته می‌کنند و همراه خرما به خانه‌ بستگان و همسایگان می‌فرستند و به این ترتیب شب خیر نوزادشان را به آنان خبر می‌دهند. سپس نوزاد را در مجمعه بزرگی می‌گذارند و آن را روی چهارپایه یا صدوقی قرار می‌دهند و از مهمانان با شیرینی خرما، نقل، نبات و چای پذیرایی می‌کنند. آن‌گاه نوزاد را نزد مهمانان می‌برند و هر یک از محبت پول یا سکه‌ای به عنوان چشم روشنی در قنداق نوزاد می‌گذارند.
در روستاهای سیستان به دنیا آمدن نوزاد به ویژه نوزاد پسر را با شیلیک گلوله‌ای به اهالی خبر می‌دهند و نام نهادن روی نوزاد نو‌رسیده در شب خیر انجام می‌گیرد. گاهی نام پدر و یا مادر یا خویشاوندان جوانی که در جوانی از دنیا رفته اند، بر نوزاد نامیده می‌شود و یا از اسامی قهرمانان، شاهان، سرداران تاریخی ایران و سیستان استفاده می‌نمایند و با دو ترانه مناجات گونه، سپاس خود را به پیشگاه خداوند ابراز می‌کنند. .
جشن تولد نوزاد در میان خانواده‌های مختلف سیستانی و همچنین بلوچ از شش تا چهارده روز ادامه می‌یابد و هر شب ترانه‌هایی با نام «نازنیک» در وصف نوزاد می‌خوانند. نازنیک‌های مخصوص نوزاد پسر به موضوعاتی از قبیل مردانگی و جنگاوری اشاره دارد و نازنیک‌های دختر به وفاداری، پاکی همسر و مادر اشاره دارد. این شب‌ها را « شب تاکی» یعنی شب زنده‌داری می‌گویند. در شب ششم مراسم خاصی برگزار می‌شود و ترانه مخصوص این شب «لارو ششگانی» نام دارد. بلوچ‌ها معمولا نوزاد اول خود را با نام والدین خود نامگذاری می‌کنند. نام برخی از روزهای هفته نیز برای آنان خجسته شمرده می‌شود مثل شنبه، دوشنبه، چهارشنبه و جمعه . اما نام یکشنبه و سه شنبه را بدشگون می‌دانند. نام خانوادگی بلوچ‌ها اغلب مرکب و مختوم به زایی یا زهی (به معنی زاده) است. مانند سرگلزایی، شکر زهی( ر.ک زنگنه، 1374: 137). .
در گذشته در میان طوایف لر مرسوم بود که تا روز هفتم ولادت نوزاد نامی برای او انتخاب نشود. شب هفتم جشنی برپا می‌‌کردند و چشمان نوزاد را سرمه کشیده، پیشانی او را بسته و روی قنداق نوزاد قدر پنبه آتش می‌زدند. این عمل «پمله پر» نام داشت و پدر نوزاد نام او را انتخاب می‌کرد. از آنجا که طبیعت تاثیر ژرفی بر زندگی و فرهنگ مردم نهاده بود، طوایفی از لر که در مناطق کوهستانی اقامت داشتند، نامشان برگرفته از حیوانات بود مثل گرگ علی، قوچ‌علی، خرس‌علی، طوطی، آهو، طاووس و برخی از نام‌ها برگرفته از گل‌ها و اشیا قیمتی بود. مثل گل بانو، جواهر، مروارید، زمرد، قیمتی و ... غالبا انتخاب اسم ها تحت تاثیر رویدادهای اجتماعی و سیاسی صورت می‌گیرد، همچون سرتیپ، سرهنگ و ماه دولت یا کشور، اما انتخاب اسامی برگرفته از حیوانات امروزه به فراموشی سپرده شده است و کمتر از این اسامی استفاده می‌شود. اما نام‌های برگرفته از گل همچنان مورد توجه قرار دارد(صحت، 1388: 155). .
+ دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۷ ساعت ۱۷:۴۶
نظر شما
نام:
ایمیل : * نمایش داده نمی‌شود
نظر شما: