منطقه جلیل بویراحمد، جغرافیایی هم مرز و متفاوت

در این پژوهش منطقه جلیل بویراحمد از منظر تاریخ محلی جغرافیا، جمعیت،( انسان) و تقسیمات (اداره کردن) به عنوان سه رکن محوری در ابعاد محلیت مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است.
منطقه جلیل از مناطق جنوب و جنوب غرب شهرستان بویراحمد (یاسوج) می باشد، که دارای دو جغرافیای هم مرز و متفاوت به ویژه از نظر اقلیم و پوشش گیاهی است. یکی منطقه گرمسیری (پشتکوه جلیل) که از جنوب به شهرستان باشت، از شمال به شهرستان بویراحمد، از شرق به شهرستان رستم ممسنی، از غرب به شهرستان چرام و برخی از روستاهای رستم منتهی می شود. از رودخانه های مهم این منطقه رودخانه دائمی و مشهور «گجستان» است که پس از طی مسافتی به رود زهره می پیوندد و اصلی ترین جاذبه گردشگری آن آبشار «پای طوف» از حومه سالاری جلیل می باشد که آب آن از چمشه هایی است که از دل کوه «چال طوف» (گل گرد و ...) بیرون می آید و چشم انداز آن نهرهایی آبی است که در بستر درختان بلوط ، بن، انجیر، انار، مورد و .... جاری است. دیگری، منطقه سردسیری جلیل است که از جنوب به رستم و از جهات دیگر با شهرستان بویراحمد همسایه است. کوه معروف «زرآورد» که بخشی از داروهای گیاهی را تامین می کند و چشمه سارهای فراوانش از دیگر نقاط دیدنی و اقلیمی این منطقه است . مردم منطقه جلیل در گذشته به شجاعت و سخت کوشی شهرت داشته اند. آنان ضمن آگاهی از نظام سنتی - اجتماعی و ایلی و ارتباط و نسبت با برخی از خوانین، چندان از آنان تبعیت نکردند و روش و جغرافیای نسبتا متفاوتی از ایل را در پیش گرفتند. یکی از مظاهر بارز آن انتخاب همین جغرافیای مستقل است که در نوار مرزی شهرستان بویراحمد و میان شهرستانهای رستم ممسنی و باشت واقع گردیده است. مردم این منطقه خود عهده دار امور بودند و بعنوان یک طایفه واحد (متشکل از دو اولاد اصلی به نامهای حسن و حسین) در قالب بیش از 15 اولاد فرعی به نظام زندگی اجتماعی خود سروسامان داده و هرچند دهه فردی از میان یکی از فامیل ها مدیریت و ریش سفیدی این منطقه را بر عهده می گرفت و به رتق و فتق کارها می پرداخت. از دیگر نشانه های بارز خودباوری مردم منطقه جلیل نام آوری برخی از مردان بزرگ این منطقه در رویارویی با رژیم پهلوی (غائله جنوب 1342) بود، که به گفته محمد بهمن بیگی مدیر کل فرهنگی وقت عشایر تنها، چادر فرهنگ عشایری جلیل در برابر گلوله های رژیم پهلوی تسلیم نشد که این نشان از اصالت پرچمی تک رنگ و سربلند در برابر پرچم سه رنگ و معکوس حکومت شاهنشاهی داشت اما با پیروزی انقلاب اسلامی و ایجاد زمینه مشارکت در عرصه های فکری، فرهنگی و سیاسی این مردم خدمات ارزنده ای را به کشور و نظام جمهوری اسلامی تقدیم نمودند که به عنوان نمونه می توان از کارنامه درخشان آنان در دوران هشت ساله دفاع مقدس یاد کرد درحال حاضر این مردم با جمعیتی بالغ بر پانزده هزار نفر در شهرستان بویراحمد (یاسوج) و دیگر شهرستانها و روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد سکونت دارند، که به نسبت جمعیت بیشترین آمار فرهنگی ، دانشجویی، دانشگاهی و حتی رشته هایی مانند پزشکی و مهندسی متعلق به این منطقه است. ولی با توجه به چنین قابلیت ها و پتانسیل¬هایی، جایگاهی در مصادر امور رسمی و اداری به ویژه عرصه مسئولیت های مختلف ندارند. امید است که این مهم یعنی توجه به استعداد های مردم این منطقه مورد توجه مسئولین کشور قرار گیرد؛ زیرا یکی از رسالت های تاریخ محلی شناخت و معرفی قابلیت های و استعدادهای برتر است.