مجموعه تاریخ محلی ایران، شهر بهار
مجموعه تاریخ محلی ایران، شهر بهار
​​در دوره سلجوقی که همدان تختگاه ییلاقی سلاطین این دودمان بود بهار بواسطه ی مراتع پهناوری که داشت ، اهمیت فراوانی یافت و پادگان سلجوقی در آن جا مستقر گردید. سلیمان شاه سلجوقی بهار را تختگاه خود برگزید و بارها در اینجا میان شاهزادگان و امرای مختلف سلجوقی مصاف رفته است...
مجموعه تاریخ محلی ایران، شهر بهار
فرستنده: دکتر ولی‌الله مسیبی
نگارنده: مرضیه عباسی مهران
نگارش: آبان ۱۳۹۰
در دوره سلجوقی که همدان تختگاه ییلاقی سلاطین این دودمان بود بهار بواسطه ی مراتع پهناوری که داشت ، اهمیت فراوانی یافت و پادگان سلجوقی در آن جا مستقر گردید. سلیمان شاه سلجوقی بهار را تختگاه خود برگزید و بارها در اینجا میان شاهزادگان و امرای مختلف سلجوقی مصاف رفته است .
نام بهار / وهار ظاهرا با وهان مطابق است که نخستین بار در قرن ششم در الکامل فی التاریخ ابن اثیر آمده است . در وقایع 526 ه. ق ، در بیان جنگ بین سلطان طغرل و ملک داود از قریه وهان در نزدیکی همدان نام می برد.  بهار در گذشته مرکز حکمرانان کردستان و لرستان بود و به سبب نزدیکی این دو محل ، خصومت دائمی برای تصاحب ناحیه و قلعه ی آن وجود داشت .
در زمان سلطان مسعود سلجوقی در 541 ه.ق بوزابه یکی از امرای سلجوقی بر ضد سلطان مسعود دست به شورش زد و دو تن از شاهزادگان سلجوقی به نام های محمد و ملکشاه را به اصفهان و همدان برد تا پس از پیروزی بر سلطان مسعود یکی از این دو را به سلطنت برساند. جنگ قطعی در مرج قراتکین روی داد که منجر به شکست بوزابه گردید . ( در منابع دوره ی سلجوقی از مرغزاری به نام مرج قراتکین ( شاهزاده ی سیاه ) یاد شده است که در یک منزلی همدان بوده است ، این ناحیه با بهار امروزی مطابقت دارد .)
در اوایل قرن هفتم هجری بهار در دست ترکمنان" ایوا"یی  و پایتخت سر کرده ایشان " شهاب الدین سلیمان شاه بن برجم ایوایی " بوده است . سلیمان شاه صاحب ترجمه حاکم کردستان بوده و پایتخت او قلعه بهار بوده است واقع در سه فرسنگی شمال غربی همدان و سابقا این بهار جزو کردستان به شمار می آمده است . و به مناسبت نزدیکی بین این ترکمانان و امرا ء لرستان بالطبع ما بین آن دو طالیفه هم مواصلت و مناکحت و خویشی برقرار بوده و هم رقابت و خصومت و مناقشت دائمی بر سر استیلا بر اراضی و قلاع  آن نواحی .         در 621 ه . ق سلطان جلال الدین خوارزمشاه( منکبرنی ) در بازگشت از بغداد به هندوستان ، به قلعه بهار که در اختیار سلیمان شاه ایوایی بود وارد شد و خواهر سلیمان شاه را به نکاح خویش در آورد.
 در 640 ه.ق حسام الدین خلیل بن بدر ( فرمانروای لر ) پس از جنگ های متعد(در یک ماه سی و یک جنگ ) ، ناحیه حکومت سلیمان شاه را به تصرف خود در آورد . مدتی بعد سلیمان شاه پس از فراهم آوردن لشکری عظیم ، بر حسام الدین خلیل پیروز شد و پس از تصرف قلعه بهار و بعضی ولایات کردستان ، بهار را مرکز حکومت خود قرار داد.
در 655 ه.ق هولاکو ، بهار و قلعه آن را ویران کرد. به گفته حمدالله مستوفی در قرن هشتم بهار از ولایت های شانزده گانه کردستان بوده است.
در اوایل قرن دهم با ورود ایل بهارلو و اسکان در منطقه" قرق " رونق خود را باز یافت.  قبل از حاکمیت مغول ها قبیله ی بهارلو که گفته شده است با خاندان فرمانروا ، قرابت نزدیکی داشت در منطقه همدان که قبیله ی   " یوه "  در آنجا زندگی می کرد و تحت اداره ی شخصی به نام برچم _ رئیس طایفه _ قرار داشت موطن گزیده بودند و یکی از تکیه گاه های مهم قراقویونلو ها را تشکیل دادند.
   بهارلو از طوایفی بود که تکیه گاه اصلی قراقویونلو ها را تشکیل می داد . نام این طایفه به طوری که مینورسکی بیان کرده است از نام قلعه بهار گرفته شده است . ( این ایل از ایل بیگدلی شاملو جدا شده بود .) حتی بعد از قراقوینلوها ، در دوره ی صفویه نیز این منطقه به نام علی شکر بیگ ، امیر مشهور این طایفه یاد می شد . امرای بهارلو با ازدواج با دختران قراقوینلو ها و یا دادن دختر به آنان ، با آن ها طریق خویشاوندی می پیمودند و بدین ترتیب از مهم ترین امرای این قبیله شدند.
بهار محل جنگ بین نواب استظهار الدوله ( محمد جعفر خان زند ) و خسرو خان ( والی اردلان )بود . "در تاریخ 1200 هجری جعفر خان زند که داعیه ی سطنت ایران را داشت از اصفهان به عزم استمالت خسرو خان به شهر همدان آمد ، چه این هنگام خسرو خان والی اردلان کردستان به عدد رجال و کثرت ابطال بر جمیع امرای ایران تفوق داشت .لهذا جعفر خان زند که به صحابت نامه و رسول اورا به سوی خویش همی خواست . خسرو خان با اعیان و مملکت خود شوری افکند . در متابعت و مخالفت ها سخن ها گفته شد .آخر الامر رای ها بر این شد که با وی مصاف دهند.پس روز دیگری با لشکری گران تصمیم رزم جعفرخان را نموده و آن خسرو خان بختیار همه دان به همدان خرامید و محمد حسین خان قراگوزلو و خوانین گروس و علیخان خمسه یی را نیز بدین رزم دعوت نمود . سرکردگان مذکور در قرب قریه بهار با 5 هزار سوار به اردوی خسروخان والی ملحق شدند. فردای آن روز که روز پنج شنبه 24 شعبان 1200 هجری بود در بهار همدان با جعفرخان رزمی سخت کردند و در روز اول محاربه بدون فتح و شکست طرفین هنگام غروب آفتاب دست از جنگ کشیدند و هر یک به آرامگاه خود شتافتند. در روز دوم محاربه پیش از ظهر شکست بر سپاهیان افتاد .سپاه جعفر خان زند هزیمت یافتند . جعی کثیر از سپاهیان زندیه قتیل گردید ."
مقبره آیت الله محمد بهاری
مقبره آیت الله محمد بهاری
در دوره ی قاجاریه ، شیروانی بهار را " قریه ی خلد آشیان" ضبط کرده ، می افزاید: "بهار در دو فرسخی همدان واقع و جوانب اربعه اش واسع است. باغات دلگشا و بساتین خلدنما دارد و نزدیک هزار خانه در آن است . آب و هوایش نیکوست و مردمش ترک و شیعی مذهب و اکثرا چاروادارند."
در سال 1290 هق جنگی بین سپاهیان مشروطه خواه به فرماندهی" یپرم خان ارمنی" ودست نشانده های محمد علی شاه در دشت بهار صورت گرفت.
این شهر در سال 1317 دارای شهرداری گردیده است.
​برای مطالعه متن کامل این مقاله فایل ضمیمه را دریافت کنید​
+ سه‌شنبه ۲۴ تیر ۱۳۹۳ ساعت ۲۲:۴۸
نظر شما
نام:
ایمیل : * نمایش داده نمی‌شود
نظر شما: