هزارستان کـه‌ در‌ یـک‌ تـوصیف کلی،اکنون بر افغاستان مرکزی‌ اطلاق می‌شود،موطن پر جمعیت‌ترین قوم از اقوام افغانستان‌،یعنی‌ هزاره‌ها اسـت.این نام اگرچه نامی است با سابقهء تاریخی اندک،اما‌ به‌ یقین نـامی جدیدتر‌ از‌ افغانستان نیست.سـابقه تـاریخی افغانستان که با دخالت و تلاش انگلیسی‌ها پدید آمد و به موجب عهدنامه پاریس در سال 1273 ق/1856 م،از ایران جدا شد،از صدر دورهء قاجار فراتر نمی‌رود.
به‌ موجب یک گزارش،تیمور در لشکرکشی خود به شمال قـندهار، از هزاره‌ها خواست که به او باج و خراج بپردازند.1دکنی،مورخ دربار اکبر شاه گورکانی نخستین مورخی است که در چند‌ جای‌ کتاب خود از هزاره جات و برخی از بزرگان هزاره و ارتباط آنان با سلاطین گـورکانی‌ هـند نام می‌برد.2
شمار ساکنان هزارستان،یعنی هزاره‌ها نیز همواره از تعداد قبایل و طوایف دیگر افغانستان‌ فزونتر‌ بوده است.در قرن نوزدهم میلادی که بار تولد یکی از آثار خویش به نام تذکره جـغرافیائی ایـران را می‌نگاشت،هزاره‌ها شماری بیشتر از سایر اقوام و طوایف افغانی دیگر‌ داشتند‌.3آنان در این زمان، جز هزارستان،در اغلب شهرها و آبادی‌های افغانستان پراکنده بودند و محل‌ زندگی خود را به هزارستان محدود نکرده بـودند.
اگـرچه برخی از نویسندگان هزاره نیز به‌ قلت‌ سابقه‌ تاریخی نام‌ هزارستان اشاره کرده‌اند‌،اما‌ تمایل‌ شدید جامعه هزاره و علل و عوامل‌ سیاسی و فرهنگی عدیده‌ای باعث شده است تا آنان با تـلاشی نـاموفق، کـوشش کنند از طریق پیوند‌ دادن‌ بـرخی‌ نـامها و مـراکز و مناطق قدیمی، شرق ایران با هزارستان‌،این‌ نام جدید را تحول آن نامها و برخودار از ریشه‌ای بسیار قدیمی قلمداد کنند.
برای مطالعه این مقاله فایل پیوست را دانلود نمایید