مدرسه ارمنیان در همدان از سال 1249ش/1870م به صورت مکتب وجود داشت که در آن دانش آموزان فارسی و ارمنی می آموختند. افرادی همچون میکائیل گیلویان و میرزا آبرام ساهاکیان از معلمین مکتب ارامنه همدان بودند.

در سال 1282ش/ 1903م خورن در وارطانیان، نایب خلیفه ارمنیان جلفای اصفهان و رهبر دینی ارمنیان همدان و اراک، مدرسه مختلط دینی ارمنیان "نور" (سورپ لوساورچاگان)  را بنا نهاد. خلیفه گری ارمنیان جلفای اصفهان و انجمن فرهنگ دوستان تهران و تجارت خانه "آرزو مانیان" از حامیان مالی این مدرسه بودند. افرادی همچون واروارا گریگوریان، آنا گریگوریان، و هوسپ گریگوریان از شهر جلفا برای تدریس در مدرسه نور دعوت شدند. البته بعدها چندین معلم دیگر نیز در این مدرسه به آموزش پرداختند.

در سال 1304ش/ 1925م مدرسه دارای مهد کودک، آمادگی و مقطع ابتدایی بود که در زمان مدیریت آقای هامبار سوم دردریان، کلاس های فوق تا کلاس هشتم ارتقاء داده شد. اولین هیئت امنای مدرسه نور در سال 1285ش/1906م تشکیل شد. اولین انجمن اولیاء و مربیان مدرسه نیز در سال 1315ش/ 1936م شکل گرفت که نخستین فعالیت آنان برگزاری جشنی در سینما الوند همدان بود که مبلغ 899 تومان عاید مدرسه گردید. از افراد خیرخواهی که بطور مستمر به مدرسه نور کمک می کردند می توان از اشخاصی همچون هایگاز گویو مجیان، برادران سلیم و کاراپت شاهینیان و برادران قره گوزلو نام برد.

این مدرسه از تاریخ 1306ش/ 1927م تا تاریخ 1333ش/ 1954م ، 447 دانش آموز فارغ التحصیل به جامعه تقدیم نمود که 243 نفر آن دختر و 204 نفر پسر بودند. بر طبق آمار بدست آمده بیشترین تعداد دانش آموزان مشغول به تحصیل در یک دوره آموزشی در مدرسه ملی ارمنیان نور همدان، بین 200 تا 250 نفر بوده است.

مدرسه در سال 1320ش/ 1941م طی یک آتش سوزی ناشی از شعله بخاری به طور کامل سوخت و با خاکستر یکسان شد، اما در همان سال با کمک خیرین و توسط مهندس نشان لئونیان طراحی و تجدید بنا گردید. در سال 1324ش/ 1946م مهاجرت ارمنیان به جمهوری ارمنستان شوروی شروع شد. با مهاجرت تدریجی ارمنیان همدان، مدرسه نور در سال 1338ش/ 1959م به علت کمبود دانش آموز تعطیل شد، و تجهیزات و لوازم آن به مدسه "شرف" ارمنیان شهر اراک انتقال داده شد. با ادامه روند مهاجرت، شهر همدان در سال 1368ش/ 1989م از ساکنان ارمنی خالی شد.

مدرسه ارمنیان نور در سال 1389ش/ 2010م تحت نظارت دانشگاه جامع علمی کاربردی میراث فرهنگیهگمتانه به مرکز علمی-کاربردی تبدیل شد که در حال حاضر در رشته های معماری و خدمات ایران گردی فعال می باشد.

برگرفته از روزنامه "آلیک"، شماره 244، 14 آذر 1392.